Defterdar, defter tutan kışi anlamına gelir. Devlet organizasyonunda, Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın bir ildeki en yüksek dereceli memuru olan Defterdar, Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın personeli olarak, görevli olduğu ilde ve ilçelerinde bulunan tüm bakanlık teşkilatının amiri sıfatıyla görev yapar. Defterdar, görevli olduğu ilin mali işlerininin yürürlükteki ilgili kanun ve mevzuata göre yürütülmesini ve denetlenmesini sağlamaktan sorumludur.
10 Temmuz 2018 ‘de yayımlanan 1 numaralı “Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumfurbakanlığı Kararnamesi”nin 243üncü maddesinde Defterdar, “görev yaptığı ilde Maliye Bakanlığı’nın en büyük memuru” olarak tanımlanıyor.
Defterdarlar Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından ilgili Defterdarlığın yöneticisi olarak atanır. Defterdar olabilmek için gereken şartlar arasında için dört yıllık eğitim veren üniversitlerin ekonomi, maliye, işletme, hukuk veya kamu yönetimi bölümlerinden lisans diploması almış olmak ve kamu kurumlarında en az 12 yıl görev yapmış olmak gereklidir.
Defterdarlık Nedir?
Defterdarlık kurumu, Maliye Bakanlığı’nın Teşkilat ve Görevleri hakkındaki 178 sayılı kanun hükmünde kararmameye dayalı olarak Maliye Bakanlığı’nın taşra teşkilatı kapsamında kurulmuştur. Defterdarlık bünyesinde il defterdarlık birimleri, vergi daireleri ve saymanlıklar görev yapmaktadırlar. Defterdarlık, Hazine ve Maliye Bakanlığı bünyesinde bulunan, devletin bir ildeki gelir ve giderlerinin, devletin taşınır ve taşınmaz varlıkların yönetimi, ödemelerin kayıtlarının tutulması ve denetlenmesi, bütçe gelirlerinin tahsil edilmesi,genel bütçeye dahil olan kamu kurumlarına ödeneklerin verilmesi gibi çok sayıda işlevin yerine getirilmesinden sorumlu bir kurumdur. Defterdarlıkların bulundukları ildeki vergi tahakkuku ve tahsilatı Defterdarlıklara bağlı vergi daireleri tarafından gerçekleştirilir.
Defterdarlığın temel işlevi ilgili kanunlar ve mevzuata uygun olarak devlet hazinesinin alacaklarının tahsil edilmesi ve kamu hizmetlerinin karşılığında ödemeler yapılmasıdır.
Defterdar Ne İş Yapar?
Hazine ve Maliye Bakanlığı’na bağı Defterdarlıkların yönetiminden sorumlu en üst düzey devlet memuru olan defterdarın temel görevi, görev yaptığı ilde ve ile bağlı ilçelerde hazine gelirlerinin tahsilatı ve ödeneklerin yapılması gibi mali işlemlerin ilgili kanunlara ve mevzuata göre yürütülmesi, denetlenmesi ve takip edilmesidir.
Defterdarın Görevleri
- Defterdarın görev ve sorumluluları yukarıda belirtilen Cumhurbaşkanlığı kararnamesinde şöyle sıralanmıştır:
- İl ve ilçelerindeki tüm mali işlemlerin mevzuat hükümlerine göre yönetilmesi,
- Mali işlemlerin denetlenmesi,
- Merkez ve taşra birimlerinin sorularının cevaplandırılması
- Devletin genel bütçe ödeneğinden kamu çalışanlarına ve istihkak sahiplerine ödeme yapılması
- Kanuna aykırı hareket edenler hakkında takibatta bulunulması
- Merkez ve bağlı ilçelerde görevli memurların atamalarının yapılması ve sicillerinin tutulması
Defterdarlık Birimleri
Defterdarın yönetimi altında görev yapan defterdarlığa bağlı üç ana birim mevcuttur: Muhasebat Birimleri, Muhakemat Birimleri ve Personel Müdürlüğü.
- Muhasebat Birimleri: Defterdarlığın görev alanına giren kamu kurumlarının muhasebe işlemlerini inceleyen ve denetleyen Muhasebat Birimleri, üç müdürlükten oluşur:
- Muhasebe Müdürlüğü: Defterdarlığın bulunduğu ilde bulunan ve görev alanlarına giren genel bütçeli kamu kurumlarının ve devlet dairelelerinin saymanlık işlemlerini yürütmekten sorumludur. Defterdarlık Muhasebe Müdürlüğü, genel bütçeli kamu kurumlarının ve devlet dairelerinin muhasebe hesaplarını inceler, denetler ve mevzuata uygun bir düzende Hazine ve Maliye Bakanlığına iletir.
- Saymanlık Müdürlüğü: Defterdarlığın bulunduğu ilde faaliyet gösteren kamu kurum ve kuruluşlarına ait bölge müdürlükleri, başmüdürlükler ve Türk Silahlı Kuvvetleri’nin bünyesinde bulunan kurumların saymanlık işlemlerini yürütürler.
- Mal müdürlüğü: Mal müdürlüğü, milli emlak işlemlerinin mevzuata uygun olarak yürütülmesi, gelir vergilerinin tahsilatı, gereken hallerde dava açmak ve takip etmek ve defterdarlığın görev ve yetki alanına kurum ve kuruluşların tahsilat işlemlerinin yürütülmesinden sorumludur.
- Muhakemat Birimleri: Muhakemat birimleri, kamu kurum ve kuruluşlarıyla özel bütçeli kurumlara hukuk müşavirliği hizmeti vermek, dava takibi ve icra ve iflas işlemlerinin yürütülmesi ve gerektiğinde hazine avukatlığı görevini yürütürler.
- Personel Müdürlüğü: Personel Müdürlüğü birimi, Defterdarlığın görev alanına giren devlet kurum ve kuruluşlarının personel atama, emeklilik, özlük işlemlerini yürütür, personelin mesleki eğitim programlarını hazırlar ve uygular.
Defterdarlık Uzmanı
Defterdarlıklarda uzman sıfatıyla çalışan personeldir. Defterdarlığın, Muhasebat, Muhakemat ve Personel Müdürlüğü birimlerinde kendi uzmanlık alanlarına giren konularda ilgili görev yaparlar. Defterdarlık uzmanı olabilmek için üç yıl süreyle Defterdar Uzman Yardımcısı olarak çalışmak gereklidir.
Deftardarlık Uzman Yardımcılığı: Defterdarlık uzman yardımcılığı kadrosunda göreve alınacak kişiler Defterdarlık uzman yardımcılığı sınavıyla belirlenir. Göreve başlayan Defterdarlık Uzman Yardımcıları, soruşturma, denetleme ve inceleme konularında belirli bir süre kurum içi mesleki eğitime tabi tutulduktan sonra Defterdarlık birimlerinde görev yapmaya başlarlar. Üç yıllık görev sürelerinin sonunda yeterlik sınavını kazanan Defterlık Uzman Yardımcıları Defterdarlık Uzmanı olarak atanırlar.
Osmanlı’da Defterdar
Defterdarlık, Türk devlet teşkilatı içinde yer alan en köklü kurumlardan biridir. Osmanlı İmparatorluğunda baş defterdarlık günümüzdeki Maliye Bakanlığı’na eşdeğerdir. Kesin olarak bilinmemekle birlikle çeşitli kaynaklarda, Osmanlı İmparatorluğunda Defterdarlık makamının 14.yüzyıldan itibaren mevcut olduğundan bahsedilmektedir. Osmanlı’da ilk mali işler yönetiminin 1. Murat zamanında kurulması ve defterdar kelimesinin resmi belgelerde kullanılmaya başlaması da o dönemlere rastlar.
Osmanlı İmparatorluğu’nun toprakları genişledikten sonra defterdarlık kurumu Rumeli ve Anadolu defterdarlıkları olarak ikiye ayrıldı ve Rumeli Defterdarı Başdeftedar sıfatını aldı. Baş Defterdar, mali işlerden sorumlu en üst düzey devlet memuruydu. Devlet hazinesinin yönetiminden ve muhafazasından sorumlu olan Başdefterdarın görevleri, Fatih Sultan Mehmet’in kanunnamesinde şöyle tanımlanıyor: “Defterdar tüm mallarımın nazırı olup, mutlak vekilidir, onun izni olmadan ne bir kuruş girer ne de bir kuruş çıkar” . Defterdarlığa bağlı olarak çalışan, muhasebe kalemi, mukabele kalemi gibi çok sayıda farklı birim bulunuyordu.
Osmanlı İmparatorluğundaki Defterdarlık Kurumu 1838 yılında kaldırılarak yerine Maliye Nezareti yani Maliye Bakanlığı kuruldu ve Deftarlık görevleri Maliye Nezareti tarafından yürütüldü.
Sayman Nedir?
Sayman hesap işlerinden sorumlu kişidir. Saymak kelimesinden türetilen sayman sıfatı aynı zamanda muhasebeci anlamında kullanılmaktadır.
Kamu ve özel sektör kuruluşlarında, vakıf dernek ve benzeri oluşumlarda saymanlık görevini üstlenen kişiler, görev yaptıkları kurumun,
- hesap ve muhasebe işlemlerini kayıt altına almak,
- ödemeleri ve alacakları takip etmek,
- nakit akışını yönetmek, gelir ve giderlere hâkim olmak,
- günlük para transferlerini yapmak,
- aylık yıllık mali durum ile ilgili raporlar hazırlayarak üst makamlara sunmaktan sorumludurlar.
Saymanın görev alanı bir organizasyonda gerçekleştirilen tüm finansal işlemleri kapsadığı için oldukça geniştir. Saymanın sorumlulukları ve iş tanımı görev yaptığı organizasyonun niteliğine ve ihtiyaçlarına göre belirlenir.
Üniversitelerin ekonomi, işletme bölümlerinden mezun olanlar kamu ve özel sektörde saymanlık pozisyonlarında çalışabilirler.
