Petrol çeşitleri: Brent petrol ve WTI arasındaki farklar

Siyah altın olarak bilinen ham petrol, yoğun ısı ve basınç altında jeolojik oluşumlarda bulunan fosil bir yakıttır.

Ancak tüm ham petroller aynı değildir. Buna göre petrol türleri ağırlık, tatlılık ve TAN sayısı ile birbirinden ayrışmaktadır.

Küresel piyasalarda bu özelliklerine göre öne çıkan iki petrol türü ise Brent petrol ve WTI’dır.

Brent petrol dünya genelindeki petrol fiyatları için bir ölçüt görevi görürken, çoğunlukla Kuzey Denizi'nden çıkarılır.

Genellikle ABD ham petrolü olarak anılan WTI ise dünya çapında bilinen bir diğer petrol çeşididir.

Bu iki petrol türü arasındaki farkları öğrenmek ve petrol piyasasına yönelik daha fazla bilgi sahibi olmak için yazımızı okumaya devam edebilirsiniz.

Petrol nedir?

Bir fosil yakıt olarak petrol, dünyanın dört bir yanında milyonlarca yıl önce yaşamış bitkiler, zooplanktonlar ve bakteriler gibi mikro organizmaların kalıntılarından oluşmuştur.

4000 yılı aşkın bir süredir bilinen petrol ayrıca başlangıçta tıbbi alan başta olmak üzere, aydınlatma, sur ve kalelerin yapımı, asfaltlanması gibi alanlarda kullanılmaktadır.

Petrolün önemi ise özellikle içten yanmalı motorun icadı sonrasında küresel çapta artış göstermiştir. Bir emtia olarak ham petrol böylelikle 20. yüzyılda küresel ekonomilere hakim olmuş ve ticaretin büyümesini, ulaşımı, evleri ve iş yerlerini beslemiştir. Ham petrolün kullanım alanı ise daha da gelişerek, gıda üretimi ve ilaçlar için plastik ya da tarımsal gübre gibi önemli yakıt dışı ürünlerin ayrılmaz bir parçası olmuştur.

Ham petrol fiyatlarındaki dalgalanmalar da özünde hayatın pek çok alanında siyah altına olan talepten ve bu talebi karşılamak için ona erişimin kolaylığından kaynaklanmaktadır.

Petrol fiyatlarının tarihsel seyri

1970'lerin ortalarında ham petrol fiyatlarında benzeri görülmemiş artışlar ve dünya çapında hissedilen büyük bir arz krizi nedeniyle piyasada panik yaşanmıştır.

Petrol endüstrisindeki kriz ise Kuzey Denizi gibi yerlerde petrol üretiminin artmasıyla hafiflemiş ancak petrol fiyatları küresel çaptaki gelişmelere baglı olarak dalgalı seyretmeye devam etmiştir.

Ham petrol fiyatlarının tarihindeki daha yakın tarihli hareket ise ABD konut kredileri piyasasının çöküşünü takip eden küresel mali krizin arka planında 2008 yılında yaşanmıştır. Bu dönemde volatilite ise petrolün varil başına 145 dolara çıkmasına yol açmıştır. Aylar sonra da emtiaya olan talebin düşmesiyle Brent petrol varil başına 40 doların altına gerilemiştir.

Dünyanın en değerli ticari emtialarından biri olan West Texas Intermediate (WTI) olarak da bilinen ABD ham petrolü ise kriz sırasında varil başına 147,27 dolarla tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaşmıştır.

Öte yandan genellikle Kuzey Avrupa'da rafine edilen ve 1980'lerdeki Kuzey Denizi petrol patlaması sonrasında Brent petrol de 2008 yılında 147,02 dolarla tüm zamanların en yüksek seviyesine çıkmıştır.

Bir sonraki büyük petrol hareketi ise Mart 2020'de başlayan Covid-19 salgını sırasında, küresel karantinaların seyahatleri durdurduğu ve yakıt talebini yavaşlattığı zaman oluşmuştur. ABD ham petrolü böylelikle varil başına 40 doların altına düşmüştür.

2022'de dünya salgından toparlanırken, yakıt talebi seyahat ve endüstriyel üretimle birlikte geri dönerken, ham petrol fiyatı da hızla yükselmiş ve bu da petrol piyasasının neredeyse rekor seviyelere ulaşmasına neden olmuştur.

Petrol piyasasındaki talep ise Rusya'nın şubat ayında Ukrayna'yı işgal etmesiyle daha da şiddetlenmiştir. Bunun nedeni ise Rusya'nın önemli bir küresel petrol tedarikçisi olması olarak gösterilmektedir.

Kaynak: Capital

Ham petrol türleri

Bugün piyasada işlem gören yüzden fazla farklı ham petrol bulunmaktadır. Bu petroller ise genellikle belirli bir kimyasal yapıya sahiptir. Bu petroller arasında en çok bilinen iki petrol türü ise WTI ve Brent petroldür.

Brent petrol ve WTI arasındaki farklar nelerdir?

Her iki petrol türü de, hafif tatlı ham petrol olarak kabul edilse de, her bir emtianın vadeli işlem sözleşmesi aylarına bağlı olarak farklı işlem hacimlerine sahiptir.

Öte yandan her ikisi de ABD borsalarında işlem görse ve fiyatları birbiriyle ilişkili olsa da, yani birlikte hareket etme eğiliminde olsalar da, WTI'ın Brent'ten daha pahalı olduğu veya tam tersi olduğu zamanlar vardır.

Şimdi bu iki petrol türleri arasındaki farklılıkları daha da derinlemesine inceleyeceğiz.

Çıkarma yerleri:

WTI petrol, Amerika Birleşik Devletleri'nin Teksas, Kuzey Dakota ve Louisiana eyaletlerinde bulunan sahalardan çıkarılırken, brent petrol ise Avrupa yakınlarındaki Kuzey Denizi'nden çıkarılır. Brent petrol sahaları arasında Ekofisk, Forties ve Oseberg bulunur.

Petrol yoğunluğu:

WTI, 39,6° API ağırlığına sahiptir, bu ise onun hafif bir petrol türü olduğuna işaret etmektedir.

Brent ise 38° API ağırlığına sahiptir. Bu onun hafif bir petrol olduğunu ancak WTI kadar hafif olmadığını göstermektedir.

Tatlılık:

WTI, %0,24 sülfür içeriğine sahiptir, bu da onu tatlı bir petrol türü yapmaktadır.

Brent ise %0,40 sülfür içeriğine sahiptir. Ayrıca %0,50 kriterinin de oldukça altındadır. Ancak Brent petrol, WTI kadar tatlı değildir.

Nakliye:

Brent petrolün denizden çıkarılması sebebiyle nakliyesi de daha kolaydır.

WTI petrolün teslimat noktası başta Cushing, Oklahoma, büyük petrol sahalarının etrafında merkezi bir konumda bulunan ancak benzin ve petrokimyasallar gibi çoğu petrol ve rafine ürünün nihai olarak hedeflendiği yerden uzakta olan ve taşımayı daha zor hale getiren kara ile çevrili bir bölgedir.

Borsalar:

Bu başlıca ham petrol göstergelerine ilişkin vadeli işlemler ise ABD ve Avrupa borsalarında işlem görmektedir.

En yaygın olarak işlem gören WTI Ham Petrol sözleşmeleri (CL), CME Group'a ait dört borsadan biri olan NYMEX'te listelenir.

Brent petrolün ana borsası ise Intercontinental Exchange'dir (ICE). Ancak CME Group, bir Brent petrol sözleşmesi listelerken CME sözleşmesindeki hacim çok daha düşüktür.

Fiyatlandırma:

Fiyatlandırma söz konusu olduğunda, dikkate alınması gereken tek şey petrol kalitesi değildir. Konum, teslimat lojistiği ve küresel arz ve talep de petrol ticaretinde kritik bir işleve sahiptir.

WTI-Brent farkını etkileyen küresel ve yerel ekonomik güçler 2011 yılında Orta Doğu'daki gerilimlerin ortasında, Süveyş Kanalı'nın kapatılacağı korkusu brent fiyatlarının WTI'a göre daha yüksek bir primle işlem görmesine neden olmuştur.

İran'ın o dönemde dünya petrolünün %20'sinin taşındığı Hürmüz Boğazı'nı kapatmakla tehdit etmesinin ardından fark daha da açılmıştır. Buna göre 2011 yılı sonunda Brent, WTI'ın 25 dolar üzerinde işlem görmüştür.

2015 yılında WTI-Brent farkı ise ABD ve Orta Doğu'daki olaylar nedeniyle düşmüştür. Petrolü Brent ham petrolü ile kıyaslanan İran ise piyasaya akışı arttırmayı kabul etmiştir. Bu durum ise daha fazla arz yaratarak, brent fiyatlarının düşmesine sebep olmuştur. Aynı zamanda, ABD kule sayıları azalırken, WTI ihracat faaliyeti artmıştır. Artan petrol ihracatı ise ABD petrol üretimini ve arzını azaltarak WTI fiyatlarını brent petrole göre yükseltmiştir. Ancak bu dönüşüm kısa sürmüş ve brent 2016 başından bu yana WTI'a göre primli işlem görmüştür.

2018'in ortalarında ise WTI-Brent farkı varil başına 6 doların üzerine çıkmıştır. Birçok analist ise bu artışı Amerika Birleşik Devletleri'ndeki dağıtım darboğazlarına ve Kanada petrolünün rekabetine bağlamıştır.

2020 yılının başlarında İranlı üst düzey bir komutanın öldürülmesi Orta Doğu'da gerilime yol açmıştır. Ham petrol fiyatları bu olaydan sonra düşmüştür.

Koronavirüs salgını sırasında petrol stoklarıyla ilgili endişeler ise ham petrol fiyatlarını çok daha aşağı çekmiştir. Ham petrol fiyatları Nisan 2020'den sonra toparlanmış ve nisan ayının en düşük seviyesi haricinde WTI-Brent farkı nispeten daha dar kalmıştır.

Ham petrol, dünya çapında piyasalar ve endüstriler için de önemli bir faktördür. Bu nedenle dünyanın dört bir yanındaki finans kuruluşları ve tüccarlar ham petrol vadeli işlemlerinin yükselişini ve düşüşünü yakından takip etmektedir.

WTI ve Brent petrol yüksek korelasyona sahip iki emtia olmasına rağmen, her biri jeopolitik ve yerel ekonomik güçlere farklı tepkiler verebilmektedir.