Bitcoin, başlangıcından bu yana yüksek volatiliteye sahip bir varlık olarak finans dünyasında kendisine yer bulmuştur. Fiyatı hızla yükselebilen Bitcoin, önemli getiri potansiyelinin cazibesine kapılan yatırımcıları dönem dönem ciddi risklere de maruz bırakmıştır. Bu kapsamda Bitcoin'in fiyat oynaklığının nedenleri anlamak, merak konusu olmaktan ziyade kripto piyasası katılımcıları için gereklilik halini almıştır.
Bu yazıda da Bitcoin’in yıllar içinde değerini şekillendiren önemli olaylara ve trend değişimine sebep olan faktörlere göz atacak, benzer gelişmelerin gelecekte kripto piyasası üzerinde nasıl etkiler ortaya çıkarabileceğine dair yol haritası oluşturmaya çalışacağız.
Bitcoin’in kuruluşu ve Nakamoto’nun gizemi
Bitcoin, Satoshi Nakamoto takma adını kullanan bir kişi veya grup tarafından Kasım 2008 yılında yaratılmıştır. Eşler arası dijital nakit sisteminin ilk başarılı örneği olarak kabul edilen Bitcoin, finans dünyasında dijital bir dönemin kapısını aralamıştır.
3 Ocak 2009 tarihinde ise ilk Bitcoin (BTC) bloğu olan Genesis piyasaya sürülmüştür. Genesis ağı üzerinden ilk para birimleri de aynı zamanda sistemin geliştiricisi olan Satoshi Nakamoto tarafından üretilmiş ve bu işlem Nakamoto’ya 50 Bitcoin kazandırmıştır.
Satoshi Nakamoto isminin bir grup insana mı yoksa bir bireye mi ait olduğu konusu ise günümüzde bile netlik kazanmamıştır. Satoshi Nakamoto'nun gerçek kimliği hakkında yıllar boyunca çeşitli spekülasyonlar yapılmış ve özellikle Dai Wei, Nick Szabo ve Hal Finney gibi isimler öne çıkarılmıştır. Nakamoto olduğu iddia edilen diğer isimler arasında ise Micheal Clear, Craig Wright, Vili Lehdonvirta, Adam Back ve Len Sassaman yer almaktadır.
Bitcoin'in mucidinin deşifre edildiğine yönelik son iddia ise 2021 yılında QAnon komplo teorisinin arkasındaki isimleri “Q: Into the Storm” belgeseliyle açıklayan Cullen Hoback tarafından ortaya atılmıştır. Buna göre Hoback, yeni belgeseli “Money Electric: The Bitcoin Mystery” ile Nakamoto’nun aslında Kanadalı bir geliştirici olan Peter Todd olduğunu öne sürmüştür.
Peter Todd ise iddiaları kesin bir dille yalanlayarak, insanların Bitcoin’in kurucusunu aramayı bırakmaları gerektiğini ve sistemin işleyişi için Nakamoto'nun kimliğinin gizli tutulmasının önemli olduğunu söylemiştir.
Bitcoin fiyatını etkileyen gelişmeler
Kurucusunun gizemini koruduğu Bitcoin ise başlangıcından bu yana 2024 Aralık itibarıyla 477 kez ölü ilan edilmiştir. Medyada yer alan ölüm ilanlarının neredeyse hiçbiri ise sistemin başarısızlığı ya da teknolojik gelişmeler nedeniyle gerçekleşmemiş, haberlerin büyük kısmı önemli fiyat geri çekilmelerinin ardından gelmiştir.
Bitcoin ise her seferinde yaşadığı düşüşü telafi ederek daha yüksek seviyelere ulaşmayı başarmış ve önceki yüksek seviyelerini geri kazanmıştır. Bu dayanıklılık, en deneyimli yatırımcıların bile kripto paralara ilişkin tahminlerinde yanılmasına yol açarken 100 bin dolara uzanan süreç boyunca kripto piyasasının yeni destekçiler kazanmasını sağlamıştır.
Bitcoin'in bu yolculuğunda yatırımcı duyarlılığını etkileyen bazı gelişmeler ise şunlardır:
Genesis bloğunun oluşturulması (2009): Bitcoin'in yolculuğu 3 Ocak 2009'da Genesis bloğunun madenciliğiyle başlamıştı. Bu madencilik faaliyeti, ilk kripto para biriminin doğuşuna da imkan tanıdı.
İlk kez değişim aracı olarak kullanılması (2010): Mayıs 2010'da Laszlo Hanyecz adlı bir programcı Bitcoin kullanarak belgelenmiş ilk gerçek işlemini gerçekleştirdi ve 10.000 BTC karşılığında iki pizza satın aldı. “Bitcoin Pizza Günü” olarak bilinen bu olay, Bitcoin'in bir değişim aracı olarak kullanılabildiğini gösterdi.
Mt. Gox hacklenmesi (2011): Bir zamanların en büyük Bitcoin borsası olan Mt. Gox, Haziran 2011'de büyük bir saldırıya uğradı. Saldırı, o dönemde 450 milyon dolar değerinde olan yaklaşık 850.000 Bitcoin’in çalınmasıyla sonuçlandı. Bu olay yeni gelişmekte olan kripto piyasasına yönelik güvenin sarsılmasına yol açtı.
Silk Road kapatılması (2013): Ekim 2013'te FBI ise yasa dışı Bitcoin işlemlerini kolaylaştırmasıyla ünlü çevrim içi bir pazar yeri olan Silk Road'u kapattı. Silk Road'un kapatılması Bitcoin için önemli bir talep kaynağını ortadan kaldırarak, düzenleyici belirsizliğinin yeniden gündeme gelmesine sebep oldu.
Bitcoin'in ilk boğa koşusu (2013): 2013 yılının sonlarında Bitcoin ilk büyük fiyat yükselişini yaşadı ve 1.000 doların üzerine çıkarak tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaştı. Fiyattaki bu artış üzerinde artan ana akım farkındalığı, medyanın ilgisi ve bazı yargı bölgelerindeki olumlu düzenleyici gelişmeler etkili oldu.
Çin’in Bitcoin borsalarını yasaklaması (2017): Eylül 2017'de ise Çin, kripto borsalarını ve ilk madeni para arzlarını (ICO'lar) yasakladığını duyurarak piyasada önemli bir satış dalgasını başlattı. Çin'in düzenleyici baskısı ve ICO dolandırıcılığı ve piyasa manipülasyonuna ilişkin endişeler de Bitcoin fiyatının o dönemlerde hızla düşmesine yol açtı.
Bitcoin'in kurumsal benimsenmesinin artması (2020-2021): Bitcoin, 2020'nin sonlarında başlayan ve 2021'e kadar devam eden dikkate değer bir boğa koşusu yaşadı ve 60.000 doların üzerine ulaşarak zirve tazeledi. Bu ralli, artan kurumsal benimseme, kurumsal hazine yatırımları ve Bitcoin'in bir değer deposu ve enflasyona karşı koruma aracı olarak kabul edilmesi gibi faktörlerin bir araya gelmesinden destek buldu. Bitcoin, kurumsal benimsemenin yanında 2021 yılında El Salvador’un resmi para birimi olarak kabul edildi. Bu durum da kripto para biriminin ülkeler bazında da kullanımının artabileceği beklentilerini artırdı.
Tesla'nın Bitcoin yatırımı (2021): Şubat 2021'de Tesla, 1,5 milyar dolar değerinde Bitcoin satın aldığını ve kriptoyu ürünleri için ödeme olarak kabul edeceğini duyurdu. Önde gelen şirketlerinden birinin bu onayı, Bitcoin'in kurumsal sınıf bir varlık olarak meşruiyetini daha da güçlendirdi.
Bitcoin ETF Lansmanı (2024): 2024 yılında, uzun süredir beklenen Bitcoin Borsa Yatırım Fonu (ETF) lansmanı da kripto benimsenmesinde bir dönüm noktası oldu. Düzenleyici onayların ve erişilebilir Bitcoin yatırım araçlarına yönelik artan yatırımcı talebinin ardından birkaç finans kuruluşu Bitcoin ETF'lerini tanıtarak yatırımcıların geleneksel aracılık hesapları aracılığıyla dijital varlıklara maruz kalmasına olanak tanıdı. Bitcoin ETF'lerinin piyasaya sürülmesi, perakende ve kurumsal yatırımcılara Bitcoin'e yatırım yapmak için uygun ve düzenlenmiş bir araç sunarak Bitcoin'in bir varlık sınıfı olarak statüsünü daha da meşrulaştırdı.
Donald Trump ile gelen iyimserlik (2024): ABD başkanlık döneminde Bitcoin'i bir dolandırıcılık olarak nitelendiren ve para biriminin dolara karşı rekabet ettiğinden yakınan Donald Trump, ikinci başkanlığı için girdiği yarışta kendisini kripto şampiyonu olarak tanıttı. ABD'yi gezegenin kripto başkenti haline getirme sözü veren Trump’ın ABD’de başkanlık yarışını kazanması ise kripto dostu politikalara yönelik beklentileri güçlendirerek Bitcoin’in tarihte ilk kez 100 bin dolar eşiğini aşmasını sağladı.
Gelecekte Bitcoin fiyatını etkileyebilecek temel faktörler
Kripto dünyasını etkileyen bu gelişmeler Bitcoin fiyatında önemli dalgalanmalara yol açarken geleceğe yönelik bazı faktörlerin önemini de gün yüzüne çıkardı.
Bu kapsamda Bitcoin fiyatında gelecek dönemlerde oynaklığa yol açabilecek temel faktörler şöyle listelendi:
Arz ve talep
Bir ülkenin para birimi ya da ülkedeki ürün ve hizmet fiyatları gibi Bitcoin ve diğer kripto para birimlerinin fiyatı da arz ve talebe bağlıdır. Ancak, Bitcoin’in arzı, enflasyona karşı etkili bir koruma mekanizması sunmak amacıyla 21 milyon BTC ile sabitlenmiştir. Bu durum ise her şartta 21 milyondan fazla Bitcoin çıkarılamayacağını ifade etmektedir. Bitcoin'in 21 milyon sınırına ulaşma süreci ise yarılanma (halving) adı verilen bir mekanizma tarafından yönetilmektedir.
İlk Bitcoin halving’i 28 Kasım 2012’de gerçekleşmiş, bu halving ile başlangıçta 50 BTC olan Bitcoin madencilik ödülü 25 BTC’ye indirilmiştir. 9 Temmuz 2016’daki ikinci halving ile 12,5 BTC’ye indirilen ödül miktarı, 11 Mayıs 2020’de gerçekleşen üçüncü halving ile 6,25 BTC’ye, 20 Nisan 2024’te gerçekleşen dördüncü Bitcoin halving’i ile de 3,125 BTC’ye gerilemiştir. Bitcoin’de halving süreci 21 milyon Bitcoin’in son kısmı çıkarılana kadar devam edecektir. Bu durum ise arzı zamanla azalan Bitcoin’in tüm faktörler sabit kaldığı durumda yükselme eğilimi göstereceğine işaret etmektedir.
Buna göre Bitcoin'in fiyatı, popülaritesi artmaya devam ettiği ve arzı talebi karşılayamadığı sürece yükselmeye devam edecektir. Ancak, Bitcoin’e talebin düştüğü senaryoda, talepten daha fazla arz oluşacak olması başka nedenlerle fiyatın desteklenmediği sürece Bitcoin'in fiyatının düşmesine yol açacaktır.
İlgili menkul kıymetlerin performansı
Bitcoin'in fiyatını etkileyen bir diğer faktör de ilgili menkul kıymetlerin arz ve talebiyle ilgilidir. Buna göre Bitcoin’in popüleritesi sonrası daha geniş bir yatırımcı kitlesinin BTC'ye erişimini genişletmek için türev ürünler geliştirilmiştir. Türev ürünlerde yaşanabilecek spekülasyon, yatırım ürünü aldatmacası, irrasyonel coşku ve yatırımcı paniği gibi gelişmeler ise Bitcoin'in fiyatını da etkileme potansiyeli taşımaktadır. SEC'nin Ocak 2024'te Spot Bitcoin ETF'lerini onaylamasının ardından piyasada yaşanan hareketlilik bunun en önemli örneğidir. Bu dönemde ETF’lere yönelik olumlu haberler kripto piyasasının genelini desteklerken, olumsuz gelişmeler ise sektörde baskının artmasına yol açmıştır.
Kripto para rekabeti
Bitcoin'in ilk ve en eski kripto para birimi olması, bugün mevcut olan diğer tüm kripto para birimleri için öncü bir konumda olduğunu göstermektedir.
Bitcoin dışındaki diğer dijital kripto paralara ise “altcoin” denilmektedir. Aralık 2024 itibarıyla Coinmarketcap verilerine göre kripto piyasasında 10 bin 421 altcoin bulunmaktadır. Sayısı gün geçtikçe artan altcoin’lerin performansı da Bitcoin fiyatı üzerinde etkili olmaktadır.
Altcoin’lerin projelere dayalı değer artışlarının düzenleyicilerin, kurumların ve yatırımcıların endişelerini azaltması durumunda bu gelişmenin Bitcoin’in fiyatı üzerinde de etkili olması beklenebilir. Buna göre bu değer artışı, pazardan aldığı pay düşmesine rağmen bir bütün olarak Bitcoin ve altcoin’lerin fiyatının artmasına yol açabilir. Öte yandan altcoin’lerde yaşanabilecek yeni şoklar Bitcoin üzerinde de değer kaybını hızlandıracaktır.
Örneğin, 2021'in ilk yarısında DeFi projelerinin popüler hale gelmesiyle Bitcoin hakimiyeti %40'ın altına düşmüştür. Bu dönemde yatırımcılar, daha riskli varlıklara yönelmiş ve baskınlık azaldığında altcoin’lere yatırım yapmaya başlamıştır. Başlangıçta Bitcoin için olumsuz gibi görünen bu durum ise sektör üzerindeki iyimserliğin artmasına yol açarak 2021 boğasının başlamasına sebep olmuştur.
Yönetmelikler ve yasal gereklilikler
Düzenleyici ortamın da Bitcoin fiyatı üzerinde büyük bir etkisi vardır. Belirli ülkelerde kripto para ticaretine yönelik potansiyel düzenlemeler veya yasaklar piyasada belirsizlik yaratarak fiyat dalgalanmalarına yol açabilir. Buna karşılık, düzenleyici netlik getirecek olumlu gelişmeler Bitcoin fiyatı üzerinde pozitif bir etkiye yol açabilir.
Seçilmiş ABD Başkanı Donald Trump’ın SEC başkanlığına kripto para savunucusu Paul Atkins'i aday göstermesiyle kripto dostu politikaların artacağı beklentisi de bunun en önemli örneklerindendir. Buna göre Trump’ın bu hamlesi, piyasada kripto dostu düzenlemelerin artacağının fiyatlanmasına yol açmış ve Bitcoin’in tarihinde ilk kez 100 bin doları aşmasıyla sonuçlanmıştır.
Bitcoin’in geleceği belirsizliğini korusa ve bazı kesimler onun yükselişini bir balon olarak nitelendirmeye devam etse de, yatırımcı iyimserliğinin desteğiyle Bitcoin en değerli yedinci varlık konumuna ulaşmıştır. Bu durum ise Bitcoin'in finans dünyasında önemli bir devrim gerçekleştirdiği net olarak göstermektedir.
Kaynak: Companiesmarketcap
