Swap İşlemi Nedir?
“Swap” kelimesi; değiştirmek, takas etmek anlamına gelir. Swap, finans dünyasında ise iki tarafın finansal araçlarını takas ettiği sözleşme olarak adlandırılır. Swaplar, nakit akışını değiştirmek için yapılan finansal anlaşmalar olarak da açıklanabilir. İki taraf arasında sabit ve değişken faiz oranlı ödemelerin belirli bir süre boyu döviz swapinca değiştirildiği, taraflar arasında yapılan bir işlemdir.
Swaplar; faiz oranlarına, hisse senedi endekslerine, döviz kurlarına ve emtia fiyatlarına bağlı olarak işlem görebilir.
Çoğu opsiyon ve vadeli işlem sözleşmelerinden farklı olarak swaplar, borsada işlem gören enstrümanlar değildir. Bunun yerine swaplar, tezgah üstü piyasalarda işlem gören sözleşmelerdir.
Döviz swapı ve faiz swapı işlemleri, piyasada karşılaşılan en yaygın swap türleridir.
Swap İşlemi Neden Tercih Edilir?
Karşılıklı tarafların swap işlemini tercih etmesinin birçok nedeni vardır:
- Bir yatırımcının hedefleri veya geri ödeme senaryolarında yaşanan değişiklik.
- Yeni mevcut veya alternatif nakit akışlarına geçişte maddi fayda artmış olabilir.
- Bir değişken faizli kredi geri ödemesine ilişkin riskten korunma veya risk azaltma ihtiyacı olabilir.
- Swaplar, karşılıklı sözleşmelerin tasarlanması ve yapılandırılmasında büyük esneklik sunar. Bu esneklik, her biri belirli bir amaca hizmet eden birçok takas varyasyonu üretir.
Swap Oranı Nedir? (Swap Oranları)
Swap oranı, bir alıcının kısa vadeli (dalgalı) piyasalar karşısında talep ettiği sabit orandır.
Swap oranları, farklı swap türlerine uygulanır. Bir para takası, bir başka para biriminde olanlar için faiz ödemelerinin takasıdır. İşlem yapılan paritede iki farklı para biriminin faiz oranları arasındaki fark swap oranını belirler. Bir swap oranı işleminde, takasın sabit oranlı bacağının nakit akışı, işlem yapıldığında belirlenir. Değişken oranlı bacağın nakit akışı, sıfırlama tarihlerinde periyodik olarak belirlenir. Forex piyasasında yapılan işlemler 2 gün valörlü olduğu için genellikle Çarşamba günleri swaplar x3 olarak yansır. Böylelikle hafta sonuna denk gelen işlemlerin swapı hafta içi uygulanmış olur.
Swap Oranları Nasıl Belirlenir?
Uluslararası piyasalarda swap oranları genellikle Londra'daki önde gelen bankaların her birinin diğer bankalardan borç almak için tahsil edeceği tahmin edilen ortalama faiz oranlarına göre belirlenir. LIBOR veya ICE LIBOR dünyanın önde gelen bankalarından bazılarının kısa vadeli krediler için birbirlerinden sorumlu olduğu bir kıyaslama oranıdır. Şu anda, beş anapara birimi için 11 ila 18 katkı bankası bulunmaktadır (ABD Doları, EURO, GBP, JPY ve CHF). LIBOR yedi farklı vade için oranları belirler.
LIBOR'un gelecekte ne olacağına dair piyasa tahmini, ileri LIBOR eğrisine yansıtılır. Swap anlaşması sırasında, takasın sabit oranlı akışlarının toplam değeri, ileriye doğru LIBOR eğrisine göre beklenen değişken faizli ödemelerin değerine eşit olur.
Swap Sözleşmesi Nedir?
“Swap Sözleşmesi”, her türlü swap işlemleri, kredi türev işlemleri, forward oranı işlemleri, emtia swapları, emtia opsiyonları, forward emtia kontratları, baz swapları, öz kaynak veya hisse senedi endeks swapları veya opsiyonları, tahvil veya bono fiyatları veya tahvili anlamına gelir. Swap sözleşmeleri, oldukça sık kullanılan bir risk yönetim aracı olduğu gibi spekülasyon amacı ile de kullanılmaktadır. Sözleşmelerin bir standardı yoktur ve taraflar arasındaki ihtiyaçlara göre oluşturulabilir.
Swap İşlemi Türleri Nelerdir?
En çok kullanılan swap türleri; faiz swapları, para swapları ve çapraz döviz swaplarıdır. Ancak bunlara ek olarak; kredi swapları, emtia swapları, hisse senedi swapları gibi birçok swap türü de bulunuyor.
Para Swapı İşlemleri
Para swapı işlemlerinde, taraflar arasında belirlenen tutarda paranın başka bir para ile değiştirilmesi esastır. Sözleşme bitiminde değiştirilen anaparalar geri verilir.
Para swapı işlemleri; “sabit faiz- değişken faiz” para swapı ve “değişken faiz- değişken faiz” para swapı olarak 2’ye ayrılır.
Bu takas, takasın hem başında hem de sonunda anapara miktarının tam bir değişimini içerebilir veya hariç tutabilir.
Takas oranının belirlendiği yerde döviz kuru, sözleşmenin başlangıcı ve sonu arasında büyük ölçüde değişebileceğinden, taraflar üzerinde büyük bir kar veya zarar etkisi yaratabilir.
Faiz Swapı İşlemleri
Faiz swapı işlemleri, faiz oranlarında yapılan takastır. Bazı şirketler sabit oranlı piyasalarda üstünlüğe sahip olabilirken, diğer şirketlerin değişken faizli piyasalarda üstünlüğü vardır. Şirketler kredi almak istediklerinde, ucuz borçlanmaya, yani üstünlükleri olan piyasayı tercih ederler. Bir takas, değişen ihtiyaçlar doğrultusunda sabit faizli krediyi değişken faizli bir krediye dönüştürme etkisine sahiptir.
Çapraz Döviz Swapı İşlemleri
Çapraz döviz swapı işlemleri, farklı iki para biriminden getirisi yüksek olanın faizinden yararlanmak için uygulanabilir. Faiz ödemeleri sözleşmenin ömrü boyunca sabit tarihlerde değiştirilir.
Döviz takasları, uzun vadeli yatırımları korumak ve iki tarafın faiz oranlarını değiştirmek için yaygın olarak kullanılmaktadır.
Fiyatlamada genellikle faiz oranı eğrileri ve iki tarafın kredi riskine bağlı olarak LIBOR baz alınır.
Çapraz döviz swapi, iki farklı para birimi cinsinden iki faiz oranı endeksine göre karşılaştırılan bir ödeme değişimi sözleşmesidir.
Swap Örnekleri
A tarafının sabit faiz oranına dayalı olarak B Tarafına ödeme yapmayı kabul ettiği ve Taraf B'nin değişken faiz oranına dayalı olarak A’ya ödeme yapmayı kabul ettiği bir swap senaryosunu incelersek:
Örneğin, A’nın ayda bir LIBOR +% 1 ödediği 1.000.000 dolarlık bir yatırıma sahip olduğunu varsayalım. LIBOR yukarı ve aşağı gittikçe, A’nın ödemeleri değişiyor.
Şimdi, B'nin her ay % 1,5 oranında ödeme aldığı 1.000.000 $ 'lık bir yatırıma sahip olduğunu varsayalım. Aldığı ödeme asla değişmez.
A, sabit bir ödeme yapmak isterken B de daha yüksek ödemeler alma şansını tercih ederek faiz oranı takas sözleşmesi yapmaya karar verdiler.
A, sözleşmesinin şartlarına göre ayda 1.000.000 $ 'lık anapara tutara (LIBOR +% 1'i Sandy LIBOR) ödeyeceğini kabul eder. B, ayda 1.000.000 $ 'lık nominal tutarda A'ya % 1.5 ödeme yapmayı kabul eder.
Sonuç: LIBOR =% 0,25
A, yaptığı yatırımdan aylık 12.500 dolar ödeme aldı (1.000.000 $ x (% 0,25 +% 1)). B, yatırımından 15.000 $ aylık bir ödeme aldı. (1.000.000 x% 1.5).
Swap anlaşması şartlarına göre “A” “B”ye 12.500 $, ($ 1,000,000 x LIBOR +% 1) borçludur ve B ona 15.000 $ (1.000.000 x% 1.5) borçludur. İki işlem birbirini kısmen dengeliyor ve “B” “A”ya 2.500 dolar farkı veriyor.
Forex Swap Nedir?
Forex piyasasında swap, yatırım yapılan farklı döviz çiftleri arasındaki faiz farkına göre alınan gecelik taşıma maliyetidir. Forex piyasalarında swap, işlem yapılan paritedeki karşıt birim üzerinden hesaplanır. Örneğin: EUR/USD paritesinde yapılan işlemlerde USD; USD/TRY paritesinde TRY cinsinden hesabınıza yansır.
Forex Piyasalarında Swap Oranları Nasıl Belirlenir? (Forex'te Swap Nedir?)
Gün içinde açıp kapattığınız işlemlerde swap bedeli alınmaz. Swap bedeli gecelik olarak işler ve aynı gün içinde kapatılmayan işlemlerde uygulanır. Swap bedeli hesaplanırken Merkez Bankalarının açıklamış olduğu resmi faiz oranları baz alınır.
Swap bedeli hesaplanırken, işlem yapmış olduğunuz paritenin ait olduğu ülkenin tatil takvimi swap bedelini etkileyebilir. Faiz oranları hesaplanırken, para biriminin ait olduğu ülkenin Merkez Bankası faiz oranları baz alınır. Alım ve satım pozisyonlarında taşıma maliyeti farklılık gösterir. (swap long ve swap short işlemleri)
Forex Swap İşlemleri Örnekleri
Forex piyasasında alım işlemi, paritede Long yönünde işleme girilmesidir. Short yönlü pozisyon açılması ise satım işlemi anlamına gelir. Forex swap işlemini örneklendirecek olursak; Trader, 1 Lot GBP/USD long pozisyonu gecelik maliyeti -4.55$. 1.21 seviyesinden açtığı 1 Lot işleme elde ettiği kar örneği 200$ olduğunda bu ürünü taşıyarak 195.45$ net kar elde etmiş olacaktır.
Gecelik Faiz Nedir?
Forex piyasasında yapılan swap işlemleri gecelik faiz ya da gecelik taşıma maliyeti (swap point) olarak nitelendirilir. Merkez Bankası’nın hesapları kapatabilmek adına gecelik olarak borç almak ya da ellerinde kalan paraları gecelik olarak borç vermek isteyen bankalara uyguladığı faiz, gecelik faiz olarak adlandırılır.
Merkez Bankası, açık piyasa işlemleri yapma konusunda gerekli yetkilere sahip olan kuruluşlardan gelecek bir tarihte geri satmak taahhüdü ile kıymet satın alır. Geri satımın hangi fiyat üzerinden yapılacağı ise alış işleminin yapıldığı tarihte belirlenir.
Gecelik Faiz Oranı Nedir?
Gecelik faiz oranı, büyük bankaların gecelik piyasada borçlanmak ve borç vermek için kullandıkları faiz oranıdır. Birçok ülkede gecelik ücret, para politikasını etkilemek için merkez bankasının hedeflediği oran olabilir. Gecelik faizler, ekonomide geçerli olan likiditenin bir ölçüsüdür.
Gecelik Faiz Hesaplama
Gecelik faiz (repo) hesaplaması TCMB tarafından belirlenen faiz oranlarına göre hesaplanır. Gecelik faiz hesaplaması yapmak için kullanılabilecek formül şu şekilde:
Bono Getirisi = (Ana Para / 100) X (Basit Faiz / 365) X Gün Sayısı
Forward İşlemi Ne Demek?
Swap işlemlerinde iki taraf arasında varlıkları, faiz oranlarını, para birimlerini veya diğer enstrümanları önceden belirlenmiş bir tarihte ve yine önceden belirlenen fiyat üzerinden alım ya da satım yapılmasını içeren sözleşmedir. Vadeli işlem sözleşmesi olarak da bilinen forward sözleşmeleri iki taraf arasında yapılır.
Forward Sözleşmesi Neleri Kapsar?
Vadeli işlem sözleşmesi, iki taraf arasında alıcıya bir varlığın (ve bir varlığın satışını sağlama yükümlülüğünün) satın alma yükümlülüğünün zamanında ve gelecekteki bir zamanda belirli bir fiyat üzerinden ödenmesini sağlayan özel bir anlaşmadır.
İleri vadeli sözleşmelerde işlem gören varlıklar, tahıl, kıymetli madenler, elektrik, petrol, sığır eti, portakal suyu ve doğal gaz gibi emtiaları içerir, ancak yabancı para birimleri ve finansal araçlar da günümüzün vadeli piyasalarının bir parçasıdır.
Forward Kur Hesaplama
Döviz kurları piyasalarda yaşanan gelişme ve değişimlerden olumlu ya da olumsuz etkilenebilir. Ancak teorik yöntemler kullanılarak kur tahminleri yapılabilmektedir. En bilinen yöntemler;
- Faiz oranları paritesi ile hesaplama,
- Satın alma gücü paritesi ile hesaplama,
- Reel faiz oranları yöntemi ile hesaplama
BDDK Swap İşlemlerine Neden Sınır Getirdi?
Faiz dışı araçların daha etkin kullanılmasına yönelik bir karar olarak yorumlanan Swap işlemlerinde sınırlama kararı ile BDDK, bankalar faiz oranlarına bakmaksızın TCMB'den daha fazla swap işlemi yapmak zorunda kalacak. Swap işlemleri, bankaların ihtiyaç duydukları dolar likiditesini arttırabilmek amacıyla sahip oldukları TL'yi dolara dönüştürmelerine olanak sağlıyordu. BDDK tarafından yapılan son düzenleme ile yapılacak swap işlemler toplamı bankaların en son hesapladıkları yasal öz kaynaklarının yüzde 50’sini geçemeyecek.
Makalede Geçen Terimler ve Anlamları:
Swap point nedir?
İşlem yapılan iki döviz cinsinin faiz oranları arasındaki fark.
Faiz Nedir?
Bankaya ya da birine belirli bir süre işletilmesi amacıyla verilen paradan elde edilen kar.
Politika Faizi Nedir?
TCMB tarafından ihale edilen bir haftalık repo faiz oranı.
Çapraz Kur Nedir?
Bir döviz cinsinin başka bir döviz cinsine dönüşüm oranı.
Faiz Getisi Nedir?
Bir borçludan veya bir finans kurumundan borç verene belli bir oranda anapara toplamının (yani, ödünç alınan miktarın) geri ödenmesinin üzerindeki bir tutarın ödenmesidir.
Piyasa Nedir?
Alıcı ve satıcıları bir araya getiren platform.
Takas Nedir?
Karşılıklı tarafların ürünlerini değiş tokuş etmesi.
Gecelik Borçlanma Faizi Nedir?
Büyük bankaların gecelik piyasada borçlanmak ve borç vermek için kullandıkları faiz oranıdır.
