Hukuki bir terim olarak temlik mülkiyetin devri anlamına gelir. Menkul, gayri menkul veya alacağın bir bedel karşılığında ve bütün haklarıyla birlikte bir başka kişiye devredilmesini sağlayan hukuki bir işlemdir.
Temlik Çeşitleri
Temlik 3 şekilde yapılır:
İradi (Rızai) Temlik
En sık rastlanan temlik çeşitidir. İradi temlikle, devreden ile devralan arasında akdedilen temlik veya devir sözleşmesi uyarınca sözleşme konusu mülkiyet doğrudan devredenden devralana geçer.
Kanuni Temlik
Herhangi bir hukuki işlem yapılmadan, alacaklının rızasına ve mahkeme kararına gerek olmadan alacağın kanun gereği olarak kendiliğinden üçüncü kişiye devredilmesidir.
Yargısal Temlik
Alacağın mahkeme kararıyla devredilmesidir.
Alacağın Temliki (Devri)
6098 sayılı Borçlar kanunun 183 ve 184üncü maddeleriyle düzenlenen alacağın temliki işlemi, bir borç - alacak ilişkisinde alacaklının bu ilişkiden doğan alacak hakkını üçüncü bir kişiye devretmesi ve alacaklının değişmesi sonucunu doğurur.
Alacağın İradi Temliki
Mevcut bir alacağın, alacağı devreden ile devralan kişi arasında yazılı bir sözleşmeye dayalı olarak ve tarafların ortak iradeleriyle devredilmesidir.
Alacağın Temliki Sözleşmesi
Alacağın temliki işlemi, alacağı temlik eden ile temellük eden yani alacağı devreden ve devralan arasında akdedilen yazılı bir sözleşmeyle yapılır. Alacaklı ile alacağı devralan kişilerin ortak iradeleriyle, borçlunun rızasına gerek olmadan ivazlı ve ivazsız olarak yapılan bir devir işlemidir. Alacağın temliki sözleşmesi kanunda belirtilen şekil şartlarına bağlıdır. Buna göre temlik sözleşmesinin geçerli olabilmesi için;
- yazılı olması
- temlik edenin imzasını ve temellük edenin adını içermesi
- alacak tutarının ve alacağı temlik etmek iradesinin açıkça belirtilmiş olması
- temlike konu olan alacakla ilgili borçlu ve alacaklı arasındaki sözleşme ve ilgili kanun maddelerinede söz konusu alacağın temlikini yasaklayan bir maddenin bulunmaması gereklidir.
Temlikin Hukuki Niteliği
Alacak hakkının devredenden devralana geçmesini sağlayan yazılı bir temlik sözleşmesi akdedilmesi esasına dayanan temlik, bir borç sözleşmesi ve tasarruf işlemi olması nedeniyle hukuki bir işlemdir.
• Sözleşmeye Dayalı: Bu işlem ile taraflar sözleşmeye bağlıolarak alacak haklarının devredenden devralana geçmesini sağlamış olurlar. Bu bakımdan temlik devredenle devralan arasında akdedilen çift taraflı bir hukuki işlem olan borç sözleşmesinden ibarettir.
• Sebebe Bağlı: Temlik yeni bir borç alacak ilişkisi oluşturduğundan bir sebebe, yani borçlanma işlemine dayalıdır ve söz konusu borcun ifası devir işlemiyle gerçekleşir. Alacak bağışlama amacıyla veya teminat veya tahsil amacıyla (inançlı devir) da devredilebilir.
• Tasarruf İşlemi: Alacak hakkının devredenin malvarlığından devralanın malvarlığına geçtiği temlik işleminin yapılabilmesinin ön koşulu, devredenin alacak üzerinde tasarruf yetkisinin bulunmasıdır. Alacak hakkının birden fazla devire konu olması durumunda, ‘öncelik ilkesi’ gereği ilk yapılan temlik işlemi geçerli sayılır. Haczedilen alacaklar üzerinde alacaklının tasarruf yetkisi yoktur.
Temlikin Esas ve Şekle İlişkin Şartları
- Esasa İlişkin Şart: Devreden ile devralanın temlik işlemini yapabilmek için fiil ehliyetine sahip olmaları ve akdedecekleri sözleşmede temlik işlemini yapmak istediklerini karşılıklı olarak ve açıkça beyan etmeleri gerekmektedir.
- Şekle İlişkin Şart: Temlik veya devir sözleşmesin geçerli olabilmesi için yazılı olarak yapılması gerektiği kanunda açıkça belirtilmiştir.
Alacağın devir hakkının yasaklandığı sözleşmelere ilişkin alacaklarla, alacaklının kişiliği ile çok yakın ilgisi olan ve kanunen devri yasaklanan alacaklar devredilmez. Böyle bir devir işlemi hukuki olarak geçersizdir ve sonuç doğurmaz.
Temlikin Kapsamı
Temlik sadece temliğe konu olan alacak hakkı ile bu alacak hakkına bağlı olan teminat hakları ve işlemiş faizler gibi yan hakları içerir.
Temliğin Hüküm ve Sonuçları
Temliğin hüküm sonuçları 6098 sayılı Borçlar Kanunun ilgili maddeleriyle düzenlenmiştir.
Temliğin Asli Sonuçları
- Alacak Hakkı Devralana Geçer: Temliğe konu alacağın alacak hakkı ve buna bağlı yan hakları devralana geçer.
- Alacak Hakkının İspatı: Temliğe konu olan alacak hakkını ispatlayan belgelerin tümün devreden tarafından devralana teslim edilmesi zorunludur.
- Borcun Ödenme Taahhüdü: Alacağın ivazlı devri durumunda, devreden söz konusu alacağın borçlusunun borcunu ödemeye muktedir olduğunu devralana taahhüt eder.
Temliğin Yan Sonuçları
- İmtiyaz Hakları Devralana Geçer: Borçlunun iflası halinde, temlike konu imtiyazlı alacaklar öncelikli olarak ödenir.
- Yan (Fer’i) Hakların Devralana Geçmesi: Devredenin kişiliğine bağlı yan haklar haricindeki teminat, ipotek, icra takibi vs gibi haklar devralana geçer.
Devralan ile Borçlu Arasındaki Hukuki İlişki
- Borçlunun Rızası Aranmaz: Kanun, sözleşme veya işin niteliğinden kaynaklanan bir engel söz konusu olmadığı sürece, alacağın temliki işleminde borçlunun rızası aranmaz.
- Borçlunun Savunma Hakkı: Borçlunun devir sırasında temlik edene karşı sahip olduğu savunma hakları (def’ileri), devralana karşı da devam eder.
Devreden ile Devralan Arasındaki Hukuki İlişki
Alacak Hakkı Devralana Geçer: Devralan alacak hakkını ve alacaklı sıfatını devralır, dolayısıyla alacak devredenin malvarlığından devralanın mal varlığına transfer olur.
Devredenin Garanti Yükümlülüğü: İvazlı temlik işleminde alacağı devreden, alacağın mevcut olduğunu ve borçlunun ödemeye muktedir durumda olduğunu devralana garanti etmekle yükümlüdür. Bu garanti, devralınan alacağın ödenmemesi durumunda, alacak tutarını, işlemiş faizi, devir ve alacak tahsilatı için yapılan takip giderlerini kapsar. İvazsız yani karşılıksız devirlerde ise, devredenin herhangi bir garanti yükümlülüğü yoktur.
Temlik Sözleşmesi
Bir menkul, gayri menkul veya alacağın bir başka kişiye bir bedel kaşılığında veya bedelsiz olarak devredilmesi için temlik eden (devreden) ile temellük eden (devralan) arasında akdedilen bir sözleşmedir.
Borç Çeşitleri
Borçlu tarafa göre adlandırılan borçlar bireysel, kurumsal ve devlet borçları (kamu) olmak üzere üç çeşittir. Borçlu ve alacaklı tarafların imzaladığı yazılı sözleşmelere dayalı borçlara ilişkin anlaşmazlık halinde taraflar sözleşmede belirtilen yetkili mahkemeye başvurarak anlaşmazlığı çözüme kavuştururlar.
Bireysel Borçlar: Gerçek kişilerin, diğer gerçek kişilerden veya banka gibi finans kuruluşlarından aldıkları borçlardır.
Kurumsal Borçlar: Bir kurumun, diğer kurumlardan veya bireylerden aldığı borçlardır.
Devlet (Kamu) Borçları: Devletlerin yurt içi ve yurt dışındaki bankalar ve finans kuruluşları ile yabancı devletlerden aldıkları borçları kapsar. Devlet veya kamu borçları ikiye ayrılır;
- İç borçlar: Devletlerin kendi ülkelerinde bulunan kurumlar, banka veya finans kuruluşlarından aldığı borçlar.
- Dış borçlar: Devletin dış ülkeler ve dış ülkelerde bulunan kurumlar, banka veya finans kuruluşlarından aldığı borçlardır.
Tapu Çeşitleri
- Kat Mülkiyetli Tapu: Çok katlı binalarda, dairenin arsa payının, metrekaresinin, kat ve daire numarasının ayrı ayrı belirlendiği ve belirtildiği daire tapusudur. Bankalar kat mülkiyetli tapusu olan gayri menkulleri teminat kabul ettikleri için bu tür gayrimenkuller için bankalardan konut kredisi almak mümkündür.
- Kat İrtifaklı Tapu: İskân izni alınmamış çok katlı binalarda, kat maliklerinin her birine verilen tapu çeşididir. Binanın plana uygun yapılıp yapılmadığı, daire büyüklükleri, daire numaralarının belirtildiği iskân belgesi bulunmadığı için kat maliklerine verilen kat irtifaklı tapuda sadece kat malikinin binada sahip olduğu arsa payı ve m2 cinsinden büyüklüğü belirtilir ancak kat ve daire numarası belirtilmez. Ancak arsa ve bina tapuda tescillidir. Kat irtifaklı tapu, binadaki tüm kat maliklerin başvurusu ile kat mülkiyetli tapuya çevrilebilir.
- Hisseli Tapu veya Arsa/ Toprak Tapusu: İnşaat tamamlanmadan önce alınan tapularla kaçak yapılar üzerindeki inşaatlardaki daireler için verilen tapudur. Tapu müdürlüğünde sadece arsanın kaydı bulunur ancak binanın kaydı yoktur. Bankalar toprak tapulu gayrimenkulleri teminat kabul etmedikleri için bu tür gayrimenkuller için konut kredisi almak mümkün değildir. Toprak tapusu ile gayrimenkul satın almak oldukça riskli olduğu için bu tür gayrimenkullere yatırım yapanların inşaat firmasının güvenilir olduğundan ve arsanın imar izninin bulunduğundan emin olmaları gereklidir.
Mahkeme Çeşitleri
Davaların kara bağlandığı yargı organı olan mahkemeler, dava konularına ve mahiyetlerine göre çeşitli gruplara ayrılırlar.
Yüksek mahkemeler
- Anayasa Mahkemesi
- Yargıtay
- Danıştay
- Uyuşmazlık Mahkemesi
Adli Mahkemeler
- Bölge Adliye Mahkemeleri
- Ceza Mahkemeleri
i. Sulh Ceza
ii. Asliye Ceza
iii. Ağır Ceza
iv. Çocuk Mahkemeleri
v. İdari Ceza
vi. Fikri Sinai Ceza
- Hukuk Mahkemeleri
i. Sulh Hukuk
ii. Asliye Hukuk
iii. Asliye Ticaret
iv. Tüketici
v. İcra Hukuk
vi. İş
vii. Aile
viii. Kadastro
ix. Tereke
x. Fikri Sinai
xi. İcra
İdare Mahkemeleri
- Bölge İdare
- İdare
- Vergi
İlgili Terimler ve Anlamları:
Mahsup Ne Demek?
Arapça kökenli hesap kelimesinden türetilen mahsup, hesap edilen hesaba geçirilen anlamına gelir.
Lehine Ne Demek?
Bir kimsenin veya bir şeyin yararına veya iyiliğine olan demektir.
Alacağın Temliki Ne Demek?
Hukukta, mevcut bir borcun alacaklısının söz konusu borç ilişkisinden doğan haklarını bir devir sözleşmesi ile üçüncü kişiye devretmesidir.
Temin Etmek Ne Demek?
Güvence altına almak, sağlamak demektir.
Mahsup Etmek Ne Demek?
Bir tutarın mevcut bir hesap tutarından düşülmesidir.
İvazsız Ne Demek?
Karşılıksız anlamına gelen ivazsız sözcüğü hukukta bir hakkın bir kişiden bir başka kişiye karşılıksız olarak, herhangi bir bedel ödenmeksizin devredilmesi, geçirilmesi durumunda kullanlır.
Hüküm Nedir?
Arapçadan dilimize geçen bir kelime olan hükümün birden fazla anlamı vardır. Yargı, nitelik ve egemenlik anlamlarına gelir.
Husus Ne Demek?
Arapça kökenli husus kelimesi konu ve nitelik anlamlarına gelir.
İfa Etmek Ne Demek?
Bir yükümlüğü yerine getirmek veya bir borcu ödemek anlamına gelir.
