Yüzyıllardır insanların değer saklama aracı olarak gördüğü altına yıllar içerisinde farklı yatırım alternatifleri getirilmiştir. Bunlardan biri de vadeli altın sözleşmeleridir.
Vadeli altın kontratları olarak da bilinen vadeli altın sözleşmeleri, Borsa İstanbul güvencesi altında VIOP’ta yatırımcılara kazanç sağlama imkanı vermektedir.
Özellikle risk iştahı yüksek yatırımcıların altın yatırımına olan ilgisini artıran bu kontratlar, kaldıraçlı işlem özelliklerden faydalanma imkanı tanımaktadır. Fakat bu sistemin avantajlarının dışında pek çok riski de barındırdığı bilinmeli ve bu sebeple yatırımcılar için kolay bir kazanç yolu olmadığına dikkat edilmelidir.
VIOP piyasasında işlem gören vadeli altın kontratları ayrıca ons/dolar ve gram/TL olmak üzere iki farklı formda sunulmaktadır.
Bu sebeple makalemizin devamında vadeli altın kontratlarının fiziki altın yatırımına göre avantaj ve dezavantajlarını inceleyecek, bu kontratlar sayesinde nasıl bir strateji izlenebileceğine yönelik fikir vermeye çalışacağız.
Vadeli işlem sözleşmeleri nedir?
Vadeli işlem sözleşmeleri, yatırımcılara değerli metallere yatırım yapmaları için tüm tutarı peşin yatırmalarına gerek kalmadan kaldıraçlı olarak işlem yapmalarına imkan tanıyan bir yatırım çeşididir.
Buna göre, bir vadeli işlem sözleşmesi almak veya satmak için yatırımcıların sözleşmenin tüm değerini ortaya koymaları gerekmez, bunun yerine sözleşmeyi yerine getireceklerine dair bir marj depozitosu ödemeleri gerekir.
Vadeli işlem sözleşmeleri nasıl çalışır?
Vadeli işlem sözleşmeleri, satışın gerçekleşeceği tarih ve yeri belirten bir ürünün gelecekteki satışı için yapılan bir sözleşmedir.
Vadeli işlem sözleşmelerinin arkasındaki fikir ise altın yatırımcılarının gelecekte bu ürünü almak/satmak istedikleri fiyatı sabitleyerek altın fiyatındaki riski yönetmelerine olanak tanımasıdır.
Yatırımcılar için altın vadeli işlemleri ayrıca sözleşmenin toplam maliyetinin yalnızca bir kısmı karşılığında altının gelecekteki fiyatına yatırım yapma imkanı sunar.
Çoğu zaman, sözleşme herhangi bir fiziksel altın el değiştirmeden önce satıldığı için vadeli işlem sözleşmesi aslında finansal olarak kapatılmamaktadır.
Fiziki altın yatırımı ile vadeli işlemler arasındaki fark nedir?
Fiziksel altın alımındaki temel strateji, değerli metale eldeki sermaye kadar sahip olunmasıdır. Bu stratejide hisse senedi veya yerel para birimlerinin fiyatları düştüğünde, değerli metal fiyatları genellikle yükselir ve bunun tersi durumda da yatırımcı kayıp yaşayacaktır. Bu yatırım çeşidinde bireyler, altın ucuzken (genellikle diğer her şey çok pahalı olduğunda) satın almayı hedefler ve genel portföy değerini ile satın alma gücünü korumak için yükseldiğinde satar.
Öte yandan, değerli metal vadeli işlemlerinin oldukça karmaşık ve riskli olduğu unutulmamalıdır. Bu sebeple ortalama bir finansal okuryazarlığa sahip birey için bu piyasa muhtemelen pek uygun olmayacaktır.
Ayrıca fiziki altın yatırımı bir değer saklama aracı olarak görülürken; vadeli işlem sözleşmesinde yanlış yönde yapılacak tek bir işlem, iflası da beraberinde getirme potansiyeline sahiptir.
Ancak vadeli işlem piyasalarının sunduğu ek kaldıraç fırsatı yatırımcılar için bu işlemlerin göz ardı edilemeyecek kadar önemli olmasını sağlamaktadır.
Altın vadeli işlemleri nasıl yapılır?
Yukarıda bahsettiğimiz dezavantajları dışında vadeli işlem sözleşmelerinin bazı avantajları da vardır. Buna göre bu piyasada işlem yapan yatırımcılar temel olarak iki kategoriye ayrılır.
Bunlardan ilki yatırımlarını korumak isteyenler (Hedge), ikincisi ise daha fazla kazanç sağlamak isteyenlerdir (spekülasyon).
Riskten korunma amaçlı yatırım yapanlar altın fiyatlarının düşmesine veya yükselmesine karşı korunmak için vadeli altın sözleşmeleri satın alırken, spekülatörler piyasadaki olumlu fiyat hareketlerinden faydalanarak para kazanmayı umarlar.
VIOP’ta vadeli altın kontratları ile işlemleriniz internet üzerinden erişim sağlanan online platformlarda yapılır. Bunun için yatırımcıların kendilerine bir aracı kurum seçmesi gerekmektedir. Bu, bir banka veya yalnızca aracılık hizmeti veren yasal bir firma olabilir.
Seçilen aracı kurumun Borsa İstanbul veya SPK’dan alınmış yetki belgelerine sahip olmaları gerektiğini unutmamalısınız.
Ayrıca aracı kurumları, hizmet kalitelerini göz önünde bulundurarak seçmenizde her zaman fayda vardır. Aynı zamanda komisyon oranlarını da incelemeli; fakat yalnızca düşük maliyetli olduğu için rastgele bir firma seçmemelisiniz.
Bu piyasalarda hem ons altın/dolar hem de gram altın/TL kontratları ise aynı şekillerde işlem görmektedir.
Altın fiyatının yükseleceğine inanan ve fiyatların yükselmesi durumunda garanti bir kazanç elde etmek isteyen bir yatırımcı vadeli işlem sözleşmesini satarak gelecekteki fiyat artışlarından kendini koruyabilir.
Öte yandan bir spekülatör, potansiyel olarak olumlu fiyat hareketleri üzerine bahis oynayarak piyasa oynaklığından faydalanmayı umar. Örneğin, altın fiyatları en düşük seviyedeyken bir vadeli işlem sözleşmesi satın aldığınızı ve altının değerinin aniden yükseldiğini düşünün, daha sonra bunu karla satabilirsiniz. Alternatif olarak, altın fiyatlarının düşeceğini düşünüyorsanız, altın vadeli işlemlerinizi fiyatlar hala zirvedeyken satabilirsiniz.
Uzun/kısa pozisyonlar ve altın opsiyonları
Öte yandan kontratlarda temel olarak iki farklı pozisyon oluşturma yöntemi vardır. Bunlar kısa ve uzun pozisyondur.
Kısa pozisyon
Altın fiyatının düşeceğini düşünüyorsanız, vadeli işlem sözleşmelerinde kısa pozisyon alabilirsiniz. Bu durumda, hisse senedinin geçici mülkiyetini almak ve doğrudan satmak için bir marj fiyatı ödersiniz. Altın fiyatı daha sonra düşerse, hisse senedini ilk satıcıya iade etmeden önce altını karla geri satın alabilir ve kar elde edebilirsiniz. Kısa pozisyon almanın ana riski, piyasa tahmin ettiğiniz gibi gitmezse, zarar etmiş olsanız bile altını iade etmek zorunda kalmanızdır.
Uzun pozisyon
Altın fiyatının yükseleceğini düşünüyorsanız, vadeli işlem sözleşmelerinde uzun pozisyon almayı tercih edersiniz. Bu, hisse senedinin tam mülkiyetini alacağınız ve altın fiyatlarının zaman içinde yükselmesi umuduyla elinizde tutacağınız yerdir.
Altın opsiyonları
Altın opsiyonları vadeli işlem sözleşmelerinden biraz farklıdır. Bir opsiyon sözleşmesi, bir yatırımcının gelecekte altın fiyatının yükselip yükselmeyeceğine dair bir bahis yapmasına olanak tanır. Sözleşmede belirtilen tarihe ulaşıldığında, fiyatın gerçekte bittiği yer ile ne kadar yükseleceğini veya düşeceğini tahmin ettikleri arasındaki farka bağlı olarak bir kar veya zarar elde edilir.
Opsiyon sözleşmeleri de alım ve satım olmak üzere iki sınıfa ayrılır.
Altın fiyatlarının yükseleceğini düşünüyorsanız, altın alım opsiyonları satın alırsınız.
Altın fiyatlarının düşeceğine inanıyorsanız, bunun yerine altın satım opsiyonları satın alabilirsiniz.
Genel olarak opsiyonlar fiziksel altın satın almaktan daha yüksek riskli bir yatırımdır çünkü piyasa aleyhinize dönerse yatırdığınız tüm parayı kaybedebilirsiniz.
Piyasada işlem gören vadeli altın kontratları
Ülkemizde ise diğer dünya ülkelerine göre yüzyıllardır daha yoğun ilgi gören altın, VIOP’ta yatırımcılara birçok avantaj sunarak, yeni nesil altın yatırımcılarının dikkatini çekmektedir.
Özellikle VIOP’un öne çıkan işlem özelliklerinden biri olan kaldıraç oranları sayesinde bu değerli emtiadan yüksek kazançlar sağlanabilmektedir. Yatırım yapmanın temel amacı para kazanmak olduğundan, yüksek kazanç elde etmek isteyen yatırımcılar da dönem dönem bu kontratlar aracılığıyla kazanç sağlamaya çalışmaktadır.
Vadeli altın kontratları ayrıca Borsa İstanbul çatısı altında güvenle işlem gören araçlardır. Bu kontratların ons/dolar, gram/TL ve dolar/ons gümüş vadeli işlem sözleşmeleri olmak üzere üç türü mevcuttur. Her birinin farklı özellik ve avantajları vardır.
İşte bu bu kontratların başlıca avantajları:
Gram Altın/Türk Lirası (XAU/TRY) Kontratı
Dayanak varlığın saf altın olduğu bu kontratlar, Borsa İstanbul’un Kıymetli Maden Vadeli İşlem Sözleşmeleri’nde işlem gören üç altın kontratından biridir. Nakdi uzlaşma sağlanmaktadır.
Gram altına yatırım yapma imkanı tanıyan gram/TL (XAU/TRY) kontratı, fiyat hareketlerinin kolay tahmin edilebilirliği nedeniyle yoğun bir şekilde tercih edilmektedir. Aynı zamanda düşük teminat oranları ve potansiyel getiri imkanları nedeniyle de yatırımcıların ilgisinin odağında olmaktadır.
Gram altın kontratları, kaldıraçlı işlem olanağı sunan ve TL üzerinden işlem yapıldığı için nemalandırma avantajı sağlayan bir ürün olarak da öne çıkmaktadır. Ayrıca bu kontratla yatırımcılar 1 gram altına parasını yatırabilmektedir.
Gram altın/TL kontratının öne çıkan teknik özellikleri şunlardır:
-
Vade süreleri 2 aydır ve vade döngüleri; Şubat, Nisan, Haziran, Ağustos, Ekim ve Aralık olarak belirlenmiştir.
-
Sözleşme büyüklüğü 1 gram altındır ve minimum fiyat adımı 0,01’dir.
-
En aktif gram altın kontratı en yakın vadeli olandır.
-
Değeri, virgülden sonra iki basamak olarak kote edilmektedir ve kotasyonlar TL cinsindendir.
-
İşlem saatleri 09:30 – 18:15 arasıdır.
-
Kaldıraç oranı 1:10’dur ve sözleşme teminatı vade boyunca sabittir.
-
Takas süresi T+1 olarak uygulanmaktadır.
-
Her vade ayının son iş günü, son işlem günü olarak belirlenmiştir.
Gram/TL vadeli kontratının kodu “F_XAUTRY0221” şeklindedir. Kod; sözleşme türü, dayanak varlık kodu, vade tarihi ve sıra numarasından oluşmaktadır.
F, vadeli işlem sözleşmesi olduğunu ifade eder ve Futures’ten gelir. XAU/TRY, gram altın ve Türk lirasının gösterim şeklidir. 02, Şubat ayına işaret ederken, 21 ise vade yılının son iki hanesidir.
Gram altın/TL kontratları ile spot piyasadaki riskleri yönetmek ve hedge etmek amacıyla yatırım yapabilirsiniz. Aynı zamanda spekülatif hareketlerden kazanç sağlamak için de bu araçları portföyünüze ekleyebilirsiniz.
Küresel altın piyasasındaki gelişmeler, gram altın fiyatlarında etki edeceğinden dünya ekonomisine dair gelişmelerin takipçisi olmak gerekmektedir. Bunun yanı sıra kontrat Türk lirası üzerinden işlem gördüğü için bu para biriminin değer değişimlerini de izlemek gerekir.
Ons Altın/Amerikan Doları (XAU/USD) Kontratı
Dayanak varlığın saf ons altın olduğu kontrat türüdür. Borsa İstanbul’un Kıymetli Maden Vadeli İşlem Sözleşmeleri’nde işlem gören bir diğer kontrattır. Nakdi uzlaşma sağlanır.
Ons altın/dolar vadeli kontratında, tıpkı diğerinde olduğu gibi VİOP’un kaldıraçlı ve çift yönlü işlemler özelliklerini kullanarak yatırım yapmanız mümkündür. Ayrıca daha düşük teminat ve maliyetlerle ons altının getiri avantajını fırsata çevirebilirsiniz.
Bu kontrat türü sayesinde hem ons altında hem de dolarda meydana gelen değer artışlarını kazanca çevirebilmeniz mümkündür. Spot piyasanın risklerini avantaja çevirebilir ve bu sayede daha rahat bir ruh hali ile işlemlerinizi gerçekleştirebilirsiniz.
Bildiğiniz gibi kaldıraç kullanabilmek için belli bir teminat büyüklüğünün yatırılmış olması gerekmektedir. VİOP’ta ons altın/dolar yatırımı yapmanın faydalarından biri de daha az teminat ile kaldıraç sisteminden yararlanabiliyor oluşunuzdur.
Ons altın/dolar kontratının teknik özellikleri gram altın ile benzerlik göstermektedir. Bunlar kısaca şöyle özetlenebilir:
-
Vadeler ikişer aydır ve Şubat, Nisan, Haziran, Ağustos, Ekim, Aralık döngülerinde belirlenmiştir.
-
Vade bitiminde sistem otomatik olarak kapatılır ve yatırımcı isterse aynı stratejiyi yeni vadeye taşıyabilme hakkına sahiptir.
-
Sözleşme büyüklüğü 1 ons altındır ve minimum fiyat adımı 0,05 olarak belirlenmiştir.
-
Kontratın değeri, virgülden sonra dört basamak halinde kote edilir ve kotasyonlar dolar cinsindendir.
-
İşlem saatleri, 09:30 – 18:15 arasındadır.
-
Kaldıraç oranı yaklaşık 1:16’dır ve sözleşme teminatı vade boyunca sabittir.
Görüldüğü gibi gram/TL kontratı ile benzer yanları olan bu kontratın sözleşme büyüklüğü, değeri ve kotasyon gibi ayırt edici özellikleri bulunmaktadır.
Ons altın/USD kontratının kodu “F_XAUUSD0221” şeklindedir. Kod; sözleşme türü, dayanak varlık kodu, vade tarihi ve sıra numarası oluşmaktadır.
F, vadeli işlem sözleşmesi olduğunu ifade eder ve Futures’ten gelir. XAUUSD, ons altın ve Amerikan dolarının gösterim şeklidir. 02 Şubat ayına işaret ederken, 17 ise vade yılının son iki hanesidir.
Bu kontratın da yatırımcılarına sağladığı pek çok avantaj bulunmaktadır. VİOP’ta işlem yapmanın avantajları ile bu kontratlara ait avantajlar bir ara getirilerek en iyi şekilde yatırım yapmak mümkündür. Fakat tüm bunlardan önce hem piyasayı hem de kontratları iyi bir şekilde bilmek gerekir.
Vadeli altın kontratları ile işlem yapmanın avantajları nelerdir?
Altın yatırımlarını yatırımcılar için daha kazançlı ve güvenilir hale getiren bu kontratlar, günümüzde sıkça tercih edilerek portföylerde daha fazla yer almaya başlamıştır. Neticede altın gibi değerli bir enstrüman için yatırımcılar açısından başta güvenlik unsuru önem taşımaktadır.
Burada yapılan işlemlerin tamamı Takasbank nezdinde güvendedir. Ayrıca işlemlerin gerçekleştiği ortam oldukça şeffaftır ve bu nedenle fiyatların gerçeği yansıtmaması gibi bir durum söz konusu değildir.
Bunun yanı sıra gram/TL vadeli kontratında gram üzerinden işlem yapıldığı için düşük teminatlar ile iyi bir getiri elde edilmesi mümkündür.
Özetle altın kontratları, hedge ve kaldıraç imkanlarıyla finansal piyasalar için önemli bir yatırım aracı olarak görülmektedir.
