Bir süredir açlık sınırının altında olan net asgari ücret miktarı, şu anda dile getirilen zam miktarı olan yüzde 25’lik zamın gerçekleşmesi halinde bile muhtemelen yoksulluk sınırının altında kalacak.
Bilindiği üzere Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu (TÜRK-İŞ) her ay topladığı verilere göre hesapladığı açlık ve yoksulluk sınırını kamuoyu ile paylaşıyor. 29 Kasım 2024 tarihinde kamuoyu ile paylaşılan kasım ayı verilerinde açlık ve yoksulluk sınırın 2024 yılı kasım ayında da arttığı görüldü. TÜRK-İŞ verilerine göre Ankara’da yaşayan dört kişilik bir ailenin sağlıklı, dengeli ve yeterli beslenebilmesi için yapması gereken aylık gıda harcaması tutarı (açlık sınırı) 20 bin 431 TL 83 kuruştan 20 bin 562 TL’ye, gıda harcaması ile giyim, konut (kira, elektrik, su, yakıt), ulaşım, eğitim, sağlık ve benzeri ihtiyaçlar için yapılması zorunlu diğer aylık harcamalarının toplam tutarı ise (yoksulluk sınırı) 66 bin 553 TL 19 kuruştan 66 bin 976 TL’ye, bekâr bir çalışanın ‘yaşama maliyeti’ de aylık 26 bin 526 TL 77 kuruştan 26 bin 712 TL’ye yükseldi.
2024 yılı boyunca uygulanan net asgari ücret miktarı 17 bin 2 TL olarak kayıtlara geçti. Açlık sınırı miktarına baktığımızda ise 2024 yılı ocak ayında 15 bin 48 TL olan açlık sınırının şubat ve mart aylarında da yükseldiğini, özellikle mart ayında asgari ücretten yalnızca 300 TL aşağıda olduğunu ve bekleneceği üzere nisan ayında da açlık sınırının net asgari ücretin üzerine çıktığını görmekteyiz. Yani nisan ayından bu yana tam sekiz aydır asgari ücret ile çalışan bir çalışanın eline geçen miktar mevcut açlık sınırının altında kalıyor.
Asgari ücrete yapılacak zam miktarı ne kadar olacak?
Yine bilindiği üzere, asgari ücrete 2025 yılından itibaren geçerli olmak üzere zam yapılacak. Yapılacak olan zammın miktarı henüz belli değil ve zam miktarının belirlenmesi için kanun taraflara 31 Aralık 2024 tarihine kadar zaman tanıyor; fakat şu sıralar kulislerde dile getirilen zam miktarı yüzde 25 olarak dikkat çekiyor. Görüşmelerin ne zaman başlayacağı ve sonraki toplantıların ne zaman gerçekleşeceği henüz belli değil; ancak geçtiğimiz günlerde açıklamalarda bulunan Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan sürecin geçen seneki gibi yürütüleceğini, aralık ayının ilk haftası ya da ikinci haftası taraflarla bir araya gelme niyetinde olduklarını, asgari ücret takvimi belli olunca süreci açıklayacaklarını dile getirdi. Geçtiğimiz sene taraflar arasındaki ilk toplantı 11 Aralık 2023 tarihinde gerçekleşmiş, sonrasında gerçekleşen görüşmelerin ardından 2024 yılı boyunca uygulanacak net miktar olan 17 bin 2 TL, Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından 27 Aralık 2023 tarihinde açıklanmıştı.
Yüzde 25 zam senaryosu nasıl bir tablo çiziyor?
Yüzde 25 zam senaryosunun gerçekleşmesi halinde net asgari ücret 21 bin 252 TL seviyesine yükselecek. Bu durumda asgari ücret açlık sınırının biraz üzerinde kalmış olacak. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) eski başekonomisti ve akademisyen Prof. Dr. Hakan Kara, yaptığı hesaplamayla yıl sonu itibariyle asgari ücretin açlık sınırının yüzde 28 altında kalacağını tahmin ederken, pazarlıkların da bu oran üzerinden şekilleneceğini tahmininde bulunmuştu. Kara, bugün TÜRK-İŞ verisinin ardından X hesabından yaptığı açıklamada kasım ayında açlık sınırındaki artışın tahmininden sınırlı olduğunu, bu sebeple yıl sonunda asgari ücrete yapılacak olan zammın yüzde 30 seviyesini geçmeme olasılığının önemli ölçüde arttığını öngördü. Dolayısıyla iyimser bir senaryoda asgari ücret artışında kulislerde dile getirilen yüzde 25’lik artış miktarı minimum olmak üzere görüşmelerde yüzde 25-30 arası bir zam miktarında karar kılınması beklenebilir.
