Rusya-Ukrayna savaşının enerji piyasalarına olan yıkıcı etkileri devam ederken, Rusya’nın Bulgaristan ve Polonya’ya doğal gaz sevkiyatını durdurmasıyla Rusya-Avrupa arasındaki enerji ticaretinde yeni bir döneme girildi.
Rus enerji şirketi Gazprom'un, Rusya’nın rubleyle ödeme talebine uymadıkları gerekçesiyle Bulgaristan ve Polonya'ya doğal gaz sevkiyatını durdurmasıyla; Rusya ile Avrupa arasında yaklaşık 50 yıldır süren doğal gaz ticaretinde yeni bir döneme girildi. Uzun vadeli anlaşmaları riske atacak bir dönem olarak okunabilecek bu dönemin nelere gebe olabileceği merak konusu. Zira Avrupa Birliği’nden (AB) “Avrupa'da Rus fosil yakıtları dönemi sona eriyor” açıklaması geldi.
Bilindiği üzere Rusya, Ukrayna'ya saldırılarının ardından kendisine uygulanan yaptırımlara karşı, "dost olmayan" olarak ilan ettiği ülkelerden doğalgaz ödemelerini ruble ile yapma kararı aldığını açıkladı. Avrupa devletleri için ise ruble ile ödeme yapmak kısmen Rusya'ya uygulanan yaptırımları ihlal etmek anlamına geliyor ve Rusya’nın bu “ruble hamlesi” doğalgaz konusunda büyük ölçüde, Rusya'ya bağlı olan Avrupa ülkeleri arasındaki dayanışmayı bölmeye yönelik bir hamle olarak görülüyor. Zira Rusya Devlet Başkanı Putin ciddiyetini göstermek amacıyla hafta başında Polonya ve Bulgaristan'a doğalgaz tedarikini durdurdu.
Burada merak konusu olan durum ilerleyen günlerde neler olacağı. Zira Rusya’nın Avrupa’nın en büyük iki gaz tedarikçisi Almanya ve İtalya’ya tedariki durdurup durdurmayacağı merak ediliyor. Geçtiğimiz günlerde Kremlin sözcüsü Dmirtiy Peskov başka ülkelere de doğalgaz sevkiyatının durdurulup durdurulmayacağına ilişkin sorulan soru üzerine, "Doğalgaz için ödeme tarihi geldiğinde müşteriler yeni sistemle ödemeyi reddederse başkanın kararnamesi yürürlüğe girer. Doğru ödeme şekli, sevkiyatların devamı için temel oluşturmaktadır" değerlendirmesinde bulunmuştu.
AB enerji bakanları pazartesi günü acil gündemle toplanıyor
AB enerji bakanları pazartesi günü Brüksel’de olağanüstü oturumda bir araya gelip Rusya’nın son hamlesini ve buna karşı alınacak tavrı tartışacaklar. AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, Rusya’nın Polonya ve Bulgaristan’a gaz tedarikini sonlandırması ardından bu hamleyi bir “şantaj” olarak değerlendirmiş ve birlik üyelerini iki ülkeye destek olmaya ve ortak hareket etmeye davet etmişti. Yukarıda da belirttiğim gibi birçok otorite Putin’in bu hamlelerini özellikle AB içindeki dayanışma ve ortak hareket direncini kırmaya yönelik girişimler olarak görüyor. Buna karşın ilk aşamada Polonya ve Bulgaristan’ın gaz ihtiyacı AB üyesi komşuları tarafından karşılanacak.
Öte yandan Gazprom’dan dün gelen açıklamaya göre Polonya, sevkiyatın durmasının ardından Rus gazı almaya devam ediyor. Gazprom temsilcisi dün, Polonya'nın, artık Rus doğal gazına ihtiyaç duymadığına yönelik açıklamalarda bulunduğunu belirterek, "Ancak gerçekte durum böyle değil. Doğrudan sevkiyatların askıya alınmasından sonra Polonya Rus gazı alıyor; fakat şimdi Almanya üzerinden alıyorlar." bilgisini verdi. Benzer bir durumun Bulgaristan için de yaşanıp yaşanmayacağı merak konusu. Bulgaristan hükümeti, Rus doğal gazına alternatif teşkil edecek kaynakların garanti altına alındığını ve ülke genelinde tüketime ilişkin herhangi bir kısıtlamaya gidilmeyeceği açıklamıştı.
Peki, ruble ile ödeme yapan ülke var mı? Bloomberg’in haberine göre Gazprom'a yakın bir kaynak, dört Avrupalı doğalgaz alıcısının ruble ile ödeme yaptığını ve Avrupalı 10 şirketin de Gazprombank'ta ruble hesabı açtırdığını açıkladı. Pazartesi günkü acil toplantıda, habere konu olan alıcıların kim olduğu ve kaç ülkenin ruble olarak ödeme yapmaya başladığı netleştirilmeye çalışılacak. Avrupa Birliği ülkeleri arasında Macaristan, Rusya’nın kararlarına uyacağını şimdiden açıklamıştı.
Euro Bölgesi’nde enflasyon altıncı ayda da rekor düzeyde
Öte yandan bugün, Avrupa’da süregelen doğal gaz kriziyle ilişkili iki önemli gelişme de yaşandı.
Bunlardan birincisi Euro Bölgesi Nisan ayı enflasyon verileri. Mart ayında yüzde 7,4 olan enflasyon Nisan ayında da beklentilere paralel şekilde yükseldi ve 7,5 ile rekor tazeledi. Ukrayna’da devam eden savaşın Avrupa enerji piyasasına yıkıcı etkileri ve enerji fiyatlarındaki artış ve Rusya’nın son hamleleri de enflasyonu tetikledi.
İkinci gelişme ise, Almanya’nın Rusya’ya petrol ambargosuna karşı olmadığına işaret eden Wall Street Journal haberi. Bu haberin ardından Amerikan ham petrolü 106,4 dolar, Brent petrol ise 109,6 dolar seviyesine yükseldi. Almanya’nın bu açıklaması neden önemli? Çünkü AB’nin en büyük ekonomisi olan Almanya, aynı zamanda Rusya’dan en fazla petrol ve doğal gaz ithal eden ülkelerden biriydi ve dolayısıyla Rusya’ya petrol ambargosuna karşı durmuştu. Ancak Berlin’in Rusya’dan petrol alımını durdurmaya hazır olduğu ve bunu çeşitli alternatiflerle telafi edeceği açıklaması AB genelinde Rusya’ya yönelik bir petrol ambargosunun önündeki en büyük engelin kalkması anlamına geliyor.
Ülkemizde piyasalar Ramazan Bayramı sebebiyle pazartesi, salı ve çarşamba kapalı olacak. Ancak pazartesi günkü AB enerji bakanları toplantısı Euro Bölgesi için, 3-4 Mayıs’taki Fed toplantısı da dolar fiyatları açısından çok önemli olacaktır. Bakalım Almanya ve Fransa büyüme verileriyle biraz olsun toparlanan EUR/USD Fed toplantısından çıkacak muhtemel bir faiz artırımı kararıyla dolar karşısında ne kadar direnç gösterebilecek? Ancak denebilir ki, Ukrayna’da fiziksel olarak gerçekleşen savaşın bir sonucu olarak Rusya ve Avrupa arasında devam eden ekonomik savaş, 50 yıldır süregelen gaz ticaretine de sıçradı.
