Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK), cuma akşamı piyasalar kapandıktan sonra aldığı kredi kullanımına ilişkin kararın ardından dün iç piyasa haftaya hareketli başladı. Bugün ise dolar/TL ve Borsa İstanbul güne artışla başladı.
BDDK cuma akşamı piyasaların kapanışını takiben "Türk Lirası cinsinden nakdi ticari kredilerin amacına uygun kullandırılmasına yönelik sınırlamalar hakkında Kurul kararı” başlıklı bir duyuru yaptı. Duyuru Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) 23 Haziran’da gerçekleşen Para Politikası Kurulu (PPK) toplantısından sonra yapılan “Kredilerin büyüme hızı ve erişilen finansman kaynaklarının amacına uygun şekilde iktisadi faaliyet ile buluşması yakından takip edilmektedir. Kurul, güçlendirdiği makroihtiyati politika setini kararlılıkla uygulayarak gerekmesi durumunda ilave tedbirleri uygulamaya alacaktır.” açıklamasıyla kredilerin yakından takip edildiğinin ve Türk lirasını destekleyecek adımların geleceğinin belirtilmesinin ardından geldi.
Dün de öğleden sonra Hazine ve Maliye Bakanlığı’ndan BDDK kararıyla ilgili bir açıklama geldi. Açıklamada, son dönemde BDDK tarafından alınan yurt dışı yerleşiklerle türev işlem gerçekleştiren bankalar ve finansal kuruluşlar dışındaki yurt içi yerleşik kişilere kullandırılacak ticari nakdi kredilere yüzde 500 risk ağırlığı getirilmesi, konut kredilerinde ve konut teminatlı kredilerde kredi değer oranının farklılaştırılması, 15 milyon lira üzerinde döviz varlığı bulunan ve yabancı para nakdi varlıkların Türk lirası karşılığının, aktif toplamından veya son 1 yıllık net satış hasılatından büyük olanı yüzde 10'u aşan bağımsız denetime tabi reel sektör şirketleri için Türk lirası cinsinden yeni nakdi ticari krediye erişimlerinin sınırlandırılması kararlarının, 9 Haziran'da bakanlıkça atılan adımların devamı niteliğinde olduğu belirtildi. Açıklamada ayrıca "Kredi piyasası gelişmelerine yönelik alınan bu tedbirler hem Türkiye Ekonomi Modelimiz çerçevesindeki selektif kredi yaklaşımımızı hem de finansal istikrarı destekler niteliktedir. Tüm ekonomi kurumlarımızla birlikte ve eş güdüm halinde birbirini tamamlayıcı ve finansal istikrarın güçlendirilmesine yönelik tedbirler alınmaya devam edilecektir." ifadeleri kullanıldı.
BDDK kararı neyi amaçlıyor?
BDDK tüketici ve konut kredilerinin ardından ticari kredilerde de sınırlamaya gitmiş oldu. Yeni kararın amacı en basit anlatımla alınan kredilerin amacınca uygun kullanılmasını sağlamak.
BDDK, kimi şirketlerin, döviz borcu ya da yükümlülüğü olmamasına ve hatta döviz pozisyon fazlası olmasına rağmen, TL bazında kredi kullanarak döviz alımı gerçekleştirdiklerinin ve döviz pozisyonu tuttuklarının tespit edildiğini belirtti. Kuruma göre üretim, istihdam, yatırım gibi kalemlere gitmesi gereken uygun koşullu TL ticari kredi kaynakları, gerçek bir ihtiyaç olmadığı halde bazı şirketlerce döviz alımı amacıyla kullanılmaya devam ettiği için bir sınırlandırmaya gidilmesi kararı alındı.
İlgili karara göre 15 milyon TL’den fazla nakit dövizi olup bu miktarın toplam aktifleri veya bir yıllık satış hasılatı yüzde 10’u aşan şirketler ticari kredi kullanamayacaklar.
BDDK’nın tanımına göre kredi kullanamayacak şirketlerde şu üç kriterin kümülatif olarak yer alması gerekiyor:
-
660 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ve ilgili düzenlemeler uyarınca bağımsız denetime tabi bir şirket olması,
-
Şirketin YP (yabancı para) nakdi varlıklarının (altın dahil, efektif döviz ile bankalardaki YP mevduatın) TL karşılığının 15 milyon TL’nin üzerinde olması,
-
Şirketin YP nakdi varlıkların TL karşılığının; aktif toplamından veya son 1 yıllık net satış hasılatından büyük olanının yüzde 10’unu aşması.
Belirtmek gerekiyor ki bu karar kapsamına gerçek kişiler ve gerçek kişi şirket ortakları girmiyor. YP nakdi varlıkların TL karşılığını hesaplanırken de hesaplama tarihine ait TCMB döviz alış kuru kullanılacak.
Karara tepkiler nasıl?
BDDK kararına iş dünyasından olumlu ve olumsuz tepkiler geldi.
MÜSİAD Genel Başkanı Mahmut Asmalı "BDDK’nın hamlesi ile döviz arz-talep dengesi, Türk lirası lehine, çok daha makul düzeylere gerileyecektir. BDDK kararının ardından yapılan “piyasa ekonomisine müdahale” söylemleri gerçekçi olmayan ve iyi niyetten uzak yorumlardır." dedi. ATO Başkanı Gürsel Baran ise kararın ticaret ve üretime olumlu yansımasını beklediklerini söyledi.
Öte yandan ekonomist Mahfi Eğilmez kararı “dolaylı yoldan yine yetkiler aşılarak sermaye kısıtlaması yoluna gidilmiştir” olarak değerlendirirken TÜSİAD Başekonomisti Gizem Öztok Altınsaç da BDDK'nın Türk lirası ticari krediler için getirdiği yeni koşulların ardından şirketlerin eurobond enstrümanına yönlenebileceğini ifade etti. Öztok Altınsaç, şirketlerin yurt dışında var olan iştirakleri varsa oraya para çıkartabileceklerini, bunun dışında şirketler kâr payı da dağıtabileceğini ifade etti.
Kararın ardından dün dolar/TL gerilemesini sürdürmüş; Borsa İstanbul ise günü yüzde 0,97 düşüş ile 2.529,26 seviyesinden kapatmıştı. Bugün dolar/TL yeniden yukarı yönlü harekete geçti ve yüzde 0,5 artışla 16,64 seviyesinde. Borsa İstanbul'da BIST 100 endeksi ise güne 16 puan ve yüzde 0,64 artışla 2.545,35 puan artışla başladı.
