Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de heyecanla beklenen ve aylar öncesinden takvimlerde işaretlenen Black Friday ve Cyber Monday günleri ve bu günlerdeki indirimler hakkında bilinmesi gerekenleri sizler için derledik.
Black Friday (Kara Cuma) ve Cyber Monday (Siber Pazartesi) nedir?
Türkiye’de Kara Cuma isminden daha ziyade Efsane Cuma, Muhteşem Cuma, Beklenen Cuma ya Süper Cuma gibi isimlerle anılan Black Friday, kaynağını Amerika Birleşik Devletleri’nden (ABD) almaktadır. Modern dünyada global anlamda popülaritesi yeni artmış olsa da Black Friday ABD’de 1952’den bu yana yapılmaktadır. 1950’lerden bu yana, ABD’de her yıl kasım ayının dördüncü perşembesi olan ve resmi tatil olan Şükran Günü’nün ardından gelen cuma gününü temsil eden Black Friday o dönemlerde Noel alışverişi sezonunun ve indirimlerin başlangıcının ilk günü olarak kabul ediliyordu. 1950’li yıllarda birçok çalışanın Şükran Günü tatilini uzatmak adına izin alması gibi sebeplerle işverenler arasında Kara Cuma olarak adlandırılan gün, 1960’larda dükkanların hava kararmadan açılması ve hava karardıktan sonra kapanması, alışveriş çılgınlığının günlük hayatı olumsuz etkilemesi ve sekteye uğratması ve trafik keşmekeşi gibi bazı ek sebeplerle Philadelphia’lı trafik polisleri tarafından kullanılmaya başlandı ve ardından tüm ülkede yaygınlaştı.
Önceleri ülkenin belirli eyaletlerinde gerçekleştirilen Black Friday, 90’lı ve 2000’li yıllarda ülkenin tamamına yayıldı. Sabah erken saatlerde olan dükkan açılış saatleri 2011 yılında gece 12’ye çekildi. Ardından ise internet alışverişinin yaygınlaşması ile Black Friday günü diğer ülkelerde de dükkanlar gece yarısında ya da sabah çok erken saatlerde açılmaya başlandı ve gün küresel bir alışveriş çılgınlığına dönüşerek tüm dünyada kabul edildi.
Cyber Monday (Siber Pazartesi) ise Black Friday sonrasındaki ilk pazartesi gerçekleşiyor. Black Friday günü yapılan indirimlerde kategorik anlamda çok fazla bir ayrım bulunmazken Siber Pazartesi indirimleri teknoloji ürünlerini, oyunları ve oyun konsollarını ve genel anlamda e-ticaret ürünlerini kapsıyor.
Gereksiz alışverişi ve tüketiciliği özendirdiği, çevre kirliliğine ve israfa neden olduğu gerekçesiyle kimi çevrelerce eleştirilen bu indirim günlerinin asıl amacı ise farklı günlerde ekonomiyi ve sektörleri canlandırmak olarak ifade ediliyor.
Rakamlar ne söylüyor?
Bankalararası Kart Merkezinin verilerine göre 2019 yılının Black Friday günü olan 29 Kasım 2019 Cuma gününde 4,7 milyar TL kartlı ödeme gerçekleşirken internetten gerçekleştirilen kartlı ödemeler ise 1,4 milyar TL ile rekor kırdı. Bu dönemde en çok harcamayı Marmara Bölgesi gerçekleştirdi.
2020 yılında Türkiye'nin popüler ödeme altyapısı sağlayıcılarından biri olan İyzico’nun verilerine göre ise alışveriş hacmi, 2019’a göre yüzde 103 oranında artarken tüketicilerin işlem sayısı 2019 yılına göre yüzde 57, sepet tutarları ise yüzde 29 arttı. 2019 yılında Black Friday günü ortalama 211 TL harcama yapan bir tüketici, 2020 yılında 273 TL harcama yaptı. En çok harcama İç Anadolu Bölgesi’nde görüldü. 2020 yılına ait ilginç bir bilgi de Trendyol’dan: şirket verilerine göre Black Friday günü anlık kullanıcı sayısı en yüksek 1 milyon 840 bin 946 kişiye ulaşırken saniyede en yüksek 685 bin sorgu yapıldı. Dakikada 13 bin 939 ödeme isteği geldi.
2021 yılına ilişkin Anadolu Ajansı haberine göre E-Ticaret Altyapı Sağlayıcıları Derneği’nin açıklamaları, 2021 Black Friday indirimlerinde en çok temizlik ürünleri ile kedi ve köpek mamalarına ilgi gösterildiğini gösterdi. Toplam satış sepet sayıları 2020 yılına göre yüzde 78 oranında artarken en büyük artış Manisa ve Afyon illerinde görüldü. En fazla alışveriş ise sırasıyla İstanbul, Ankara ve İzmir’de yapıldı.
Ödeme altyapısı sağlayıcısı Craftgate’in 2022 yılının kasım ayına ilişkin verilerine göre ise 2022 yılının kasım ayındaki ödeme hacmi 2021 yılının aynı ayına göre yüzde 867 arttı. 2022 yılının kasım ayındaki ödeme adedi, 2021 yılın kasım ayına göre yüzde 445 oranında artarken ortalama sepet tutarı 866,35 TL oldu. 2022 yılının kasım ayındaki ödemelerin yüzde 14’ü 11.11 ve Black Friday indirimlerinde gerçekleşen alışverişlerde yapıldı.
2023 yılında Black Friday 24 Kasım Cuma günü, Cyber Monday ise 27 Kasım Pazartesi günü gerçekleşecek.
