Yaklaşık iki ay sürmesi planlanan bütçe maratonu, 2025 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu teklifinin TBMM Plan ve Bütçe Komisyonuna havale edilmesiyle başladı.
17 Ekim 2024 tarihinde 2025 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Teklifi ve Bağlı Cetveller, 2025 Yılı Bütçe Gerekçesi ile 2024 Yıllık Ekonomik Rapor, Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Başkanlığına sunuldu ve Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı tarafından kamuoyu ile paylaşıldı. Öncelikle TBMM Plan ve Bütçe Komisyonuna havale edilen teklifin komisyondaki görüşmelerine ise 22 Ekim 2024 tarihinde Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz’ın bütçe ile ilgili gerçekleştirdiği sunumu ile başlandı.
Komisyonda bütçenin geneli üzerindeki görüşmeler 30 Ekim 2024 tarihinde yapılacak, bakanlık ve kurumların 2025 yılı bütçe görüşmeleri ise 29 Kasım 2024 Cuma günü tamamlanacak.
2025 yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Teklifi'nin, komisyondaki müzakerelerinin tamamlanmasıyla TBMM Genel Kuruluna gönderilmesi öngörülüyor. Bütçenin TBMM Genel Kurulundaki görüşmeleri de yılbaşına kadar karara bağlanacak.
2025 yılı bütçe teklifindeki kalemlerde hangi farklılıklar var?
Öncelikle belirtmek gerekiyor ki 2025 yılı bütçe teklifine göre, 2025 yılı için bütçe giderlerinin 14 trilyon 731 milyar lira, bütçe gelirlerinin ise 12 trilyon 800 milyar lira olması öngörülüyor. Buna bağlı gelişecek bütçe açığının ise gayri safi yurtiçi hasılaya oranının ise yüzde 3,1 olarak gerçekleşmesi bekleniyor.
2024 yılı bütçesinde bütçe giderleri yaklaşık 11 trilyon 8 milyar lira, bütçe gelirleri ise 8 trilyon 353 milyar lira olarak kabul edilmişti. 2025 yılı bütçe teklifinde bütçe giderlerinin yüzde 33 artması beklenirken bütçe gelirlerinin ise yüzde 53 oranında artması ve 2024 yılında görülen bütçe açığı oranının da buna bağlı olarak azalması bekleniyor.
Giderlerde aslan payı Hazine ve Maliye Bakanlığına
2025 yılı bütçe teklifinde kurumlar bazında giderlerde aslan payının 2024 yılında da olduğu gibi Hazine ve Maliye Bakanlığına ayrıldı. 2024 yılı bütçesi 4 trilyon 564 milyar lira olan bakanlığın bütçesi 2025 yılı bütçe teklifinde 6 trilyon 598 milyar olarak kaydedildi. İkinci sırada ise yine 2024 yılında olduğu gibi Milli Eğitim Bakanlığı yer aldı. 2024 yılında 1 trilyon 92 milyar lira olan bakanlık bütçesi 2025 yılı bütçe teklifinde 1 trilyon 451 milyar liraya yükseltildi. 1 trilyon liranın üzerinde bütçe ayrılan bir diğer bakanlık ise 1 trilyon 20 milyar lira ile Sağlık Bakanlığı oldu.
En az bütçenin ayrıldığı kurumlar ise 380 milyar lira ile Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği, 405 milyar lira ile İklim Değişikliği Başkanlığı ve 789 milyar lira ile Anayasa Mahkemesi olarak kaydedildi.
Diyanet İşleri Başkanlığının bütçesinin 2024 yılı ile kıyaslandığında yaklaşık yüzde 42 oranında bir artışla 130 milyar liraya yükseltildiği görüldü. Başkanlık, bu bütçe ile TBMM, Yargıtay, Danıştay, Sayıştay, Milli İstihbarat Teşkilatı Başkanlığı, İçişleri ve Dışişleri Bakanlıkları da dahil olmak üzere birçok kurum ve bakanlıktan daha fazla bir bütçe elde etmiş oldu.
Bütçede teklifinde ayrıca, 2025 yılı için tarıma yaklaşık 706 milyar lira kaynak ayrılması öngörüldü. Tarımsal destek programları için ayrılan 135 milyar liraya yükselirken sulamaya da ciddi bir bütçe ayrılması planlandı.
Süreç nasıl işleyecek?
Şu anda Plan ve Bütçe Komisyonu çalışmaları gerçekleştiriliyor. Bunların sonucunda 30 Ekim 2024 tarihinde komisyonda bütçenin geneli üzerindeki görüşmeler yapılacak. Sonrasında ise 31 Ekim 2024 - 29 Kasım 2024 tarihleri arasında her bir kurum ve bakanlık bütçesi ayrı ayrı günlerde komisyonda görüşülecek. Komisyondaki görüşmelerin tamamlanmasının ardından 2025 yılı bütçesi, aralık başında TBMM Genel Kuruluna gelecek ve burada görüşülecek.
