Finansal piyasalarda volatilitenin arttığı yükseliş dönemleri, neredeyse her zaman kendi mağdurlarını yaratmıştır. Hisse senedi, döviz kuru ya da değerli metallerde görülen yüksek volatil dönemlerde yaşanan algı değişimi ortalama bir yatırımcıyı maalesef orta-uzun vadede kayıplarla karşılaştırmaktadır.
Bugün sizlerle bu tarz hareketlerin karakteristiğini, yatırımcı psikolojisinin nasıl değiştiğini ve bu hareketlerden neden uzak durmamız gerektiğini paylaşmaya çalışacağım. Yüksek volatilitenin olduğu piyasalarda pozisyonlarımızı nasıl almamız konusunda bu analizin sizlere yardımcı olacağını düşünüyorum.
Gram altın ülkemizde her ne kadar uzun vadeli yatırım aracı olarak görülse de son dönemlerde kısa vadeli al sat işlemlerine de konu olmaya başladı. Öncelikle bir yatırım aracının alım satımından para kazanmak bir ticarettir. Araba, ev, değerli metal veya tahıl ürünü alıp satmaktan temel olarak bir farkı yoktur. Bu ticaretin gerçekleşmesi için bir alıcı bir de satıcı taraf olması gerekir. Alıcı taraf ya bu mala fiziki ihtiyacından ötürü (Örneğin bir un fabrikası üretiminde kullanmak için buğday alır) ya da malın fiyatının yükseleceğini düşündüğü için alım yapar. Yani, siz bir finansal varlığı satarken bir başkası aynı malın fiyatının yükseleceğini düşündüğü için sizden satın alır. Ya da siz bir finansal varlığın fiyatının daha da yükseleceğini düşündüğünüz için satın alırsınız.
Finansal varlıkların alım satımında istisnai örnekleri bir kenara bırakırsak, para kazanmak isteyen bir yatırımcı malı ne zaman alacağını ve ne zaman satacağını çok iyi bilmelidir. Eğer piyasa algısı ve değişen fiyatların etkisi altında karar verirseniz kararlarınızdan büyük ihtimalle pişman olursunuz. Fiyat değişimleri yatırımcı algısının bir numaralı düşmanı olduğu için fiyat değişimlerinin algınızla oynamasına izin vermemelisiniz. Eğer kafanızda belirlediğiniz eder fiyat üzerinde bir köpük oluşmaya başladı ise bu köpüğün sizi tahrik etmesine, daha fazla pozisyon aldırmasına ve yatırım ortalamalarınızı yukarı çekmesine izin vermemelisiniz. Çünkü bu yatırım oyununa başlarken çantanızda bulunan yatırım stratejinizde, hedef fiyatınız ve kademeli satış noktalarınız çoktan belliydi ya da belli olması gerekirdi. Bu nedenle oyun esnasında asla baştan belirlediğiniz esasları bir kenara bırakıp, heyecan ve stresle karar vermemelisiniz.
Fiyat değişimlerinin yatırımcı zihninde ortaya çıkardığı belirgin değişiklikler vardır. Fiyatlar henüz yükseliş hareketine başlamadığı yatay dönemde malını alan yatırımcı sabırsızdır. Yükseliş hareketinin bir an evvel gerçekleşmesini istediği gibi, yatırım yapmadığı diğer yatırım araçlarının yükselişinden de rahatsız olur. Yükseliş hareketi başladığı zaman ise, sürekli biriken kârın ne kadar olduğunu, fiyat hareketinde yaşanan her volatilitenin ne kadarlık kazanç/kayıp yarattığını hesaplar ve stres seviyesini yükseltir. Fiyatlar satış hedefine geldiğinde piyasa algısı çoktan değişmiş ve fiyatların artık asla düşmeyeceğine olan inanç pekiştiği için yatırımcı elindeki malı satmak yerine ek alımlar yapmayı tercih eder.
Tam da bu dönemde daha önce bu yatırım aracına yatırım yapmayanlar da artık yükselişin devamına dair inançları pekiştiği için pozisyon artırırlar. Bu yüksek talep ile bir köpük fiyatlama oluşur. Tüm temel gerçeklerden kopuk, sürekli devam edecek bir talep algısı piyasaya hâkim olur. İşte bu anlar büyük düşüşlerin arifesi olup, saydığım değişen algılar düşüşü tetikleyecek başlıca faktörler haline gelir. David Rockefeller’e hisselerin daha fazla yükselip yükselmeyeceğini soran boyacı çocuğun ardından, Rockefeller’in elindeki hisselere satış emri vermesi işte bu coşkunun bir sonucudur. Çünkü artık piyasada herkes mal sahibidir ve yeni talep dalgası neredeyse bitmek üzeredir.
Finans piyasalarında yatırımlarınızdan zarar etmemeniz için yatırımınıza başlarken kurguladığınız alım seviyesine, zarar kes seviyesine, hedef seviyesine ve kademeli satış seviyelerine kesinlikle bağlı kalmalısınız. Eğer bir yükseliş trendini doğru zamanda yakalayamamış iseniz, hele hele köpük fiyatların oluştuğu dönemde büyük riskler alıp yatırımcı olmamalısınız. Aksi takdirde büyük yükselişlerin ardından gelecek büyük düşüşlerde maalesef o yatırım aracının mağduru olarak uzun vadeli yatırımcı haline gelebilirsiniz. Hâlihazırda yüksek kar eden bir yatırımcı grubu satış için fırsat kollarken değişik kaygılarla pozisyon almak büyük riskleri göğüslemek anlamına da geleceği unutulmamalıdır.
Son olarak adlarını ve zaman aralıklarını belirtmeden, 2 yatırım aracının mum grafiklerini sizlerle paylaşacağım. Kısa zamanda yaşanan büyük yükselişlerin, köpük fiyat oluşumlarının sadece belli bir yatırım aracına ait olmadığını ve bu analizde bahsettiğim algı oyunlarının sıklıkla karşılaştığımız bir gerçeklik oluğunu gözler önüne sermek isterim.
Paranızın sağlığınızı bozmaması dileğiyle.
