VIX ya da volatilite endeksi de denen korku endeksi yatırımcıların piyasadaki belirsizliği ölçmek ve mevcut durumları fiyatlayabilmek adına kullandığı bir endekstir.
Tam adı Chicago Board Options Exchange Volatility Index olan korku endeksi, VIX (Volatility Index) ya da volatilite endeksi gibi adlarla da bilinmektedir. Söz konusu bu endeks, piyasadaki belirsizliği ve volatiliteyi ölçmek adına kullanılan, yatırımcıların piyasanın mevcut koşulları hakkında fikir sahibi olmasına yardımcı olan oldukça önemli ve belirleyici bir endekstir. Korku endeksi, S&P 500 endeksinin son 30 günlük hareketine dayandırılarak hesaplandığından yalnızca ABD’de değil küresel piyasalarda oldukça belirleyici bir endeks konumundadır.
Volatilite nedir?
Volatilite, sözlük tanımı itibarıyla oynaklık demektir. Bu oynaklık tabiri, piyasadaki dalgalanmaları ifade etmek adına kullanılır. Dalgalanmalar ne derece sık frekanslarla gerçekleşirse volatilite de o denli yüksek olacaktır.
Volatilite, belirli bir menkul kıymet veya piyasa endeksi için getirilerin dağılımının istatistiksel bir ölçüsüdür. Genellikle bu getiriler arasındaki standart sapma ya da varyans ile ölçülür. Çoğu durumda, volatilite ne kadar yüksekse, ilgili menkul kıymet, endeks ya da genel anlamda piyasa o kadar risklidir.
Menkul kıymet piyasalarında oynaklık genellikle yukarı ya da aşağı yönlü büyük fiyat dalgalanmaları ile ilişkilendirilir. Örneğin, borsa uzun bir süre boyunca yüzde 1'den fazla yükselip düşerse, bu volatilite göstergesidir.
İlgili menkul kıymet ya da piyasa endeksinin oynaklığı, opsiyon sözleşmeleri fiyatlandırılırken göz önünde tutulan önemli bir faktördür.
Korku endeksi ne amaçla oluşturulmuştur ve ne işe yarar?
Korku endeksi ilk olarak 1993 yılında Chicago Opsiyon Borsası (CBOE) tarafından geliştirilmiş bir endekstir. Bu endeksin geliştirilirken ilk olarak ABD borsasının son 30 gündeki (22 iş günündeki) volatilitesi ölçülmek istenmiştir. Geliştirilen bu ilk endekste S&P 100 şirketleri göz önünde tutulmuştur.
Sonrasında, CBOE ve Goldman Sachs arasında yapılan ortak çalışmalar neticesinde daha ileri hesaplama teknolojileri de kullanılarak 2003 yılında güncellenen endeks, son 30 günde S&P 500 endeksinde yer alan şirketlerin hesaplama esnasında göz önünde tutulmaya başlanması ile birlikte günümüzde kullanılan halini almıştır.
Korku endeksi nasıl hesaplanır ve yorumlanır?
Korku endeksi hesaplanırken öncelikle geçmiş fiyat verileri analiz edilir ve bu analizin sonucunda elde edilen verilerden faydalanılarak bir ortalama hesaplanır. Ardından hesaplanan bu ortalamanın, hesaplama konusu her bir fiyat değeri ile karşılaştırılması sonucu bu değerler arasındaki farklar belirlenir. Standart sapma yardımı ile hesaplanan farkların dağılımı ölçülür. Düşük standart sapma daha az volatilite ve sakin piyasa koşulları, yüksek standart sapma ise daha oynak piyasa koşulları anlamına gelir.
Yatırımcıların korku endeksini yorumlarken ilgilendiği kısım, hesaplamalardan daha çok endeksin işaret ettiği tablonun yorumlanmasıdır. Endeks sonucu yalnızca piyasa koşulları ortaya konmaz; korku endeksi yatırımcıların alacağı pozisyonları, yatırım stratejilerini ve risk iştahlarını belirlemede de oldukça önemli bir faktördür. Örnek vermek gerekirse, korku endeksinin yüksek olduğu bir dönem yatırımcıya daha yüksek kazanç imkanı sunabileceği gibi daha riskli bir yatırım ortamının da habercisidir. Burada endeksi analiz etmesi ve karar vermesi gereken yatırımcıdır.
Korku endeksinin 20-30 arasında olduğu değerler normal kabul edilir. Endeks 20 seviyesinin altındayken yatırımcılar coşkuyla daha riskli yatırımlar yapabilirler. Endeksin 30 ve üzerinde olduğu durumlar yatırımcılar için daha temkinli adımlar atma habercisidir. Endeksin 60 seviyesinin üzerine çıkması ise piyasada görülecek paniğin habercisidir.
Hatırlanacağı üzere ağustos ayında korku endeksi 40 seviyesine çıkmış ve bununla birlikte piyasada görülen panikle birlikte büyük kayıplar yaşanmıştı. Sonrasında 25 seviyesinin altında kalan endeks yazının kaleme alındığı dakikalarda 17 seviyesinde. Buradaki ana etmen Fed’in gerçekleştirmesi beklenen faiz indirimi ve bu indirimin piyasalarda yarattığı coşku olarak yorumlanabilir.
