Petrolün 2020 yılında yaşadığı gelişmeler oldukça ilginçti. Nisan 2020’de varil başına eksi 40 USD fiyatından işlem gören WTI petrolü oldukça inişli çıkışlı bir sene geçirdi. Yine Nisan ayında Brent petrolün fiyatı varil başına yaklaşık 20 USD’yi görmüştü. Peki petrolü 2021’de yine bu kadar değişken bir periyot mu bekliyor?
2020 yılı hem ekonomik hem finansal anlamda tarihe geçti. Yaşanan siyasi gelişmeler ve pandemi süreçleri piyasaları oldukça etkiledi. Özellikle petrol fiyatlarında birçok gelişmeye şahit olduğumuz bu sene sonrasında, petrol fiyatlarının nasıl bir geleceğe sahip olacağı ise merak konusu.
OPEC ve diğer gelişmeler
Grafik 1: Brent petrol fiyatının 2020’deki performansı
Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC), daha önceki yıllara göre petrol üretimini bu sene daha kontrolü altında tuttuğunu söylemek mümkün. Yine de Suudi Arabistan ile Rusya arasındaki fiyat savaşları Nisan 2020’de Brent petrolün fiyatını varil başına 20 USD’ye düşürdü, WTI petrol fiyatı ise aynı zamanlarda varil başına eksi 40 USD’yi buldu.
Grafik 2: West Texas Intermediate (WTI) ham petrolünün 2020 yılındaki performansı
Yatırımcılar, OPEC ve müttefikleri de dahil olmak üzere üreticilerden gelen petrol arzındaki başka bir potansiyel artışa karşı ılımlı talebi değerlendirdikleri için, gelecekteki birkaç ayın değişken olmasını oldukça olası görüyor.
Japonya merkezli bankacılık ve finans şirketi Mitsubishi UFJ Financial Group’un analistleri, Kovid-19 pandemisi sonrası için yapılan normalleşme süreçleri sebebiyle piyasaların son 12 aydır uzun süreli etkilerle çalkantılı ve düzensiz şekilde ilerlediğini belirtiyor.
Chicago Opsiyon Borsasının oluşturduğu Cboe Ham Petrol Volatilite Endeksi (INDEXCBOE: OVX) Nisan ayında rekor bir artışla 325,15 seviyesine yükseldi. Bu çalkantılar ise önümüzdeki dönemde de devam edeceğe benziyor.
Grafik 3: Cboe Ham Petrol Volatilite Endeksinin 2020 performansı ve Nisan 2020’deki değeri
Fiziksel talep oldukça düştü
Grafik 4: Küresel petrol tüketimi
2019 yılının sonundan bu yana dünya çapında etkisini hissettiğimiz Kovid-19 pandemisi ekonomik gelişmeleri oldukça etkiledi. Dünyanın pek çok yerinde uygulanan karantina önlemleri sebebiyle petrole olan talebin ciddi bir şekilde düştüğü gözlemlendi.
Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Enerji Bilgi Yönetim İdaresi’nin (EIA) yaptığı açıklamaya göre, dünya çapında ham ve likit petrol tüketimi 2019’da günlük 102,2 milyon varilden yüzde 9 düşüşle günlük 92,4 milyon varile düştü. Benzer bir tahmini Paris merkezli Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) da yaptı ve petrol talebinin günlük 10 milyon varil kadar bir düşüş beklediğini belirtti.
Bu kurumların tahminlerini düşürmesinin en büyük sebeplerinden biri karantina döneminde uygulanan seyahat yasakları. Petrol talebinin en büyük kollarından biri olan jet yakıtına olan talep, IEA’ya göre oldukça düşük seyretti ve bu nedenle küresel petrol tüketimi neredeyse yüzde 80 oranında düşüş yaşadı.
Bu durumun rafineriler için bir tehdit oluşturması bekleniyor. Amerikan yatırım bankası Morgan Stanley (NYSE: MS), yaptığı açıklamada yaklaşık günlük 1,5 milyon varilin işleme kapasitesinin piyasadan çekildiğini belirtti.
İngiltere merkezli veri analizi ve danışmanlık şirketi GlobalData'ya göre dünya çapında ham petrol damıtma kapasitesinin artmaya devam edeceği beklentisi mevcut, fakat benzin, dizel ve diğer yakıtlara yönelik azalan talep, Asya ve Kuzey Amerika'daki petrol rafinerileri ile ABD Körfez Kıyısı'ndaki birkaç tesis de dahil olmak üzere petrol üretimini kapatmaya veya azaltmaya yöneltti.
Britanyalı enerji şirketi BP’nin (LON:BP), Eylül 2020’de yayınladığı tahmininde, daha gelişmiş ekonomilerdeki karantina önlemlerinin petrol rafinerilerinde son derece rekabetçi ürün ihracat pazarına maruz kalma riskini artırdığını belirtiyor.
Aşılar, petrol için yeni bir sayfa mı açıyor?
Dünya çapında petrol talebi oldukça büyük bir darbe aldı, üretim kısmında ise birtakım kapasite dışında üretim yapıldığı gözlemleniyor. Öte yandan, İngiltere’de yakın zamanda ortaya çıkan koronavirüsün mutasyonu petrol piyasalarında etkisini göstermeye devam ediyor.
Fakat Kovid-19 aşıları, özellikle de Pfizer (NYSE:PFE) ve Moderna’nın (NASDAQ:MRNA) geliştirmiş oldukları, petrol fiyatları için pozitif bir etki yaratabilir. Aşılama sayesinde pandemi koşullarının azaltılacağı ve bu sayede petrol fiyatlarının pandemi öncesi normallere dönmesi bekleniyor, fakat bu durum sandığımızdan uzun sürebilir.
Bloomberg petrol analisti Julian Lee’nin yaptığı açıklamaya göre efektif aşıların onaylanması pandemi sonrası bir dünyanın başlangıcını oluşturuyor. Lee, önümüzde uzun bir yol olduğunu ve önümüzdeki birkaç ayın sağlık, refah seviyeleri, ekonomiler ve petrol fiyatları için zorlu geçeceğini belirtiyor.
WTI ve Brent petrol, 2020 yılında yaşadığı dalgalanmaların üstünden olağanüstü bir toparlanma ile gelmesine rağmen 2020 yılını yüzde 20 oranında bir düşüş ile bitireceği öngörülüyor.
Petrol analisti Osama Rizvi, petrol fiyatlarında psikolojik sınırın varil başına 50 USD’de olduğunu belirtiyor. 50 USD’ye yakın uzun bir pozisyon almanın yatırımcılar için tehlikeli olabileceğinden bahseden Rizvi, fiyatların Çin ile ABD arasındaki ticaret savaşları ile OPEC ülkelerinin üretim artırma olasılıkları üzerinde şekilleneceğini ekliyor.
Brent petrol an itibarıyla varil başına 51,42 USD’den işlem görürken, WTI petrolü ise varil başına 48,06 USD’den işlem görüyor.
