7 Ekim 2023 tarihinde başlayan İsrail ile Filistin arasındaki savaşın birinci yılı geride kalırken akaryakıt fiyatlarının arttığı gözlemleniyor. Peki akaryakıt fiyatları üzerindeki artışta jeopolitik gerilimler ne kadar etkili? İşte Avrupa ülkeleriyle Türkiye'deki akaryakıt fiyat değişimlerinin kıyaslaması..
7 Ekim 2023 tarihinde Hamaslı militanların İsrail’e saldırması ile başlayan ve sonrasında İsrail’in Filistin’e yönelik saldırılarıyla devam eden savaşın birinci yılı geride kaldı. Savaş, geride bıraktığımız sene içerisinde yalnızca İsrail ve Filistin’i değil, Orta Doğu coğrafyasındaki birçok ülkeyi etkiledi.
Geride bıraktığımız sene içerisinde İsrail füze saldırılarını Lübnan, İran, Suriye, Yemen gibi ülkelere genişletirken geçtiğimiz günlerde ise Lübnan’a kara harekatında bulundu. Buna karşın bu ülkelerden İsrail’e füzeli misilleme saldırıları yapıldı. Savaşın yol açtığı sivil can kayıplarının yanında savaşın ekonomik anlamda da büyük zararları oldu.
Orta Doğu coğrafyasının zengin petrol yataklarına ev sahipliği yaptığı düşünüldüğünde devam eden savaşın petrol fiyatlarındaki dalgalanmaya olan etkisi şaşırtıcı değil.
Brent petrol fiyatı son bir yılda nasıl bir seyir izledi?
Brent petrol fiyatı, savaşın başladığı tarihten bu yana volatil bir seyir izledi. 9 Ekim 2023 tarihinde 87,54 dolar seviyesinde olan brent petrol fiyatı şu anda 77,45 dolar seviyesine inmiş durumda. Geride bıraktığımız senede brent petrol fiyatı yüzde 11,54 oranında azaldı.
Akaryakıt fiyatları son bir yılda ülkemizde nasıl değişti?
9 Ekim 2023 tarihinde motorinin litre fiyatı 37,29 lira iken benzinin litre fiyatı 33,54 lira ve LPG’nin litre fiyatı ise 18,72 liraydı. O tarihteki euro/TL çaprazı dikkate alınarak yaklaşık bir hesaplama yapıldığında görülüyor ki bir yıl önce motorinin litre fiyatı 1,27 euro, benzinin litre fiyatı 1,15 euro ve LPG’nin litre fiyatı 0,64 euro idi.
9 Ekim 2024 tarihine baktığımızda ise son bir senede fiyatlarda gözle görülür bir artışın yaşandığını görüyoruz. Motorinin litre fiyatı 42,73 lira iken benzinin litre fiyatı 42,92 lira ve LPG’nin litre fiyatı ise 25,74 lira. Yani geride bıraktığımız 1 sene içerisinde motorine yüzde 14,5; benzine yüzde 28; LPG’ye ise yüzde 37,5 zam geldi.
Mevcut fiyatlar euro bazında hesaplanırsa görülüyor ki motorinin ve benzinin litre fiyatı 1,14 euro seviyesine tekabül ederken LPG’nin litre fiyatı ise 0,68 euro seviyesinde. Bu tablonun sebebi geride bıraktığımız bir yılda fiyat baskıları artıp alım gücü geriye giderken euronun da Türk lirası karşısında yüzde 28,23 değer kazanması. Dolayısıyla euro bazında görülen düşüşü dikkate almak yanıltıcı olacaktır.
Kaynak: doviz.com
Geride bıraktığımız senede Avrupa’daki akaryakıt fiyatları nasıl değişti?
Avrupa ülkelerinde akaryakıt fiyatlarında son 1 yılda görülen değişime baktığımızda farklı bir tablo göze çarpıyor. Avrupa Birliği’nin en büyük iki ekonomisini göz önüne alırsak 9 Ekim 2023 tarihinde Almanya ve Fransa’da benzinin litre fiyatı 1,88 euro seviyesinde iken motorinin litre fiyatı Almanya’da 1,81 euro ve Fransa’da ise 1,89 euro idi. LPG’nin litre fiyatı ise Almanya’da 1,01 euro ve Fransa’da 0,98 euro seviyesinde idi.
7 Ekim 2024 tarihindeki son veri dikkate alındığında Almanya’da benzinin litre fiyatı 1,63 euro seviyesine düşerken Fransa’da ise benzinin litre fiyatı 1,68 euro seviyesine geriledi. Motorine baktığımızda Almanya’da litre fiyatının yaklaşık 1,53 euro seviyesine, Fransa’da ise 1,58 euro seviyesine gerilediği görülüyor. LPG fiyatlarında ise artış görülmüş: Almanya’da litre fiyatı 1,037 euro iken Fransa’da ise 1,01 euro. Ancak LPG Avrupa’daki araçlarda çok da tercih edilmediğinden bu durumun pek de olumsuz bir etkisi olduğu söylenemez. Ayrıca not etmek gerekiyor ki, Avrupa ülkelerinin genelinde de Almanya ve Fransa örneklerindeki tabloya benzer bir tablo görülüyor.
Kaynak: Tradingeconomics - Almanya Benzin Fiyatı
Kaynak: Tradingeconomics - Fransa Benzin Fiyatı
Mevcut duruma bakıldığında, devam eden savaşın brent petrol fiyatları üzerinde baskılayıcı bir etkisi olmasına karşın ülkemizde akaryakıt fiyatlarında görülen artış üzerinde etkisi olmadığı söylenebilir.
Ülkemizde görülen artışın daha çok enflasyonel baskılar ve vergilendirme ile ilişkili olduğu değerlendirilmektedir.
