Yurt içi piyasalar odağını Moody's'in bu gece açıklaması beklenen karara çevirirken, kredi derecelendirme kuruluşlarının not kararlarını nasıl aldığını sizler için mercek altına aldık.
Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Moody’s, aralık ayının son günlerinde 2024 yılına ilişkin Ülkelerin Kredi Derecelendirme İnceleme Takvimi’ni yayımladı. Moody’s takvimde, 2024 yılında değerlendirilecek ilk ülke olarak Türkiye’ye yer verirken Türkiye için ilk rapor tarihini 12 Ocak 2024, ikinci rapor tarihini ise 19 Temmuz 2024 olarak belirledi.
Öte yandan Moody’s, 19 Aralık 2023 tarihinde aboneleriyle Türkiye’ye ilişkin bir “Kredi Görüşü Raporu” paylaşmış, raporda Türkiye’de kurumsal toparlanmanın olumlu bir senaryoda bile zaman alacağını söyleyerek manşet enflasyonun yüksekliğine dikkat çekmişti. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasından (TCMB) iki faiz artışı daha beklediğini vurgulayan Moody's ayrıca Türkiye'nin not görünümünün "durağan" düzeyde olduğu hatırlatmış, parasal sıkılaşmanın sürdürülmesi ve ücret anlaşmalarının TCMB'nin enflasyonu düşürme hedefine uygun seyretmesi durumunda kredi görünümünün pozitife çevrilebileceğini değerlendirmişti.
Moody's şu anda Türkiye için kredi notunu "durağan" görünüm ile "B3" seviyesinde belirlerken, bu gece bu görüntünün pozitif yönde değişip değişmeyeceği merak konusu.
Kredi derecelendirme kuruluşları ne iş yapıyor?
Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşları, kurum veya ülkenin bütün iktisadî ve finansal yükümlülüklerini zamanında ve tam şekilde yerine getirme kapasitesini tespit eden ve değerlendiren, bu konuda uzmanlaşmış kuruluşlardır. Bu değerlendirmedeki amaç, o ülkedeki yatırım ortamının risk seviyesinin belirlenmesidir.
Günümüzde pek çok kredi derecelendirme kuruluşu bulunsa da bunların arasından üç tanesi öne çıkıyor. Buna göre Moody’s, Standard & Poor’s ve Fitch Ratings kredi derecelendirme sektörünün hâkim kuruluşları olarak kabul ediliyor. Hatta 2023 yılı Aralık ayında yapılan bir Euronews haberine göre bu üç kuruluş sektörün yüzde 95’lik bir kısmını kontrol ediyor ve yatırımcılar tarafından son derece yakından takip ediliyor, dolayısıyla bu kuruluşlarca verilen kredi notları da piyasalarda büyük ve önemli bir etkiye sahip oluyor.
Derecelendirmelerin yapılış nedeni, şekli ve kredi notu ölçekleri
Ülkeler, uluslararası kredi değerlendirme kuruluşlarının “müşterisi” olarak kendi istekleriyle bu kuruluşlarla bir anlaşma gerçekleştirebilirler. Bunun amacı ülke ekonomisine yatırım yapması istenen yabancı sermayenin güven arayışını karşılamak. Bazen de ülkeler istememesine rağmen bir değerlendirme gerçekleşebiliyor; bu durumda da değerlendirmeyi dünya çapında yatırım gerçekleştiren şirketler talep edebiliyor.
Derecelendirmeler hesaplanırken değerlendirmeyi yapan kuruluşlar genellikle ekonomik ve politik riskleri gözden geçiriyor. Ekonomik risk; büyüme oranı (gayri safi yurtiçi hasıla - GSYH), işsizlik oranı ve enflasyon oranı, cari işlemler dengesi, kamu borçlanmaları ve gibi makroekonomik göstergelere bakılarak değerlendirilirken politik risk ise siyasi istikrar, ülke içi siyasi dengeler, iktidar tarafından izlenen dış politika ve benzeri kriterler göz önünde tutularak belirleniyor. Kararlar alınırken Ekonomik Özgürlük Endeksi de göz önünde bulunduruluyor; bu endeks bağımsız bir kuruluş olması gereken merkez bankasının kararlarını alırken ne denli bağımsız olduğunu ölçüyor.
Kredi derecelendirmeler kuruluşlarının görüşleri ise genellikle harfler yardımıyla ifade ediliyor. Harfların yatırım dünyasındaki karşılıkları ise şöyle listeleniyor:
Kaynak: Euronews
Tabloda sarı ile gösterilmiş alanlar, bu üç kuruluşun Türkiye için verdiği son notlar. Buna ek olarak ise kredi notu görünümü negatif, durağan ve pozitif olarak belirleniyor. Türkiye’nin kredi görünüm notunu Fitch, eylül ayında negatif seviyeden durağan seviyesine, S&P ise aralık ayında durağan seviyesinden pozitife çevirmişti. Açıklanacak son değerlendirme öncesinde Moody’s değerlendirmesine göre Türkiye’nin kredi notu değerlendirmesi durağan seviyesinde bulunuyor.
